„Byld fan in tiidrek" neamt J. P. Wiersma syn greate roman „Aldfaers Groun", dy't krekt by it jubileum fan de Frico en ek krekt foar de Fryske boekewike fan de parse kaem. En as ca in roman in folslein byld fan in biskaet tiidrek jown hat, dan is it sünder, mis dizze. * In oare fraech is, hwat de meast sprèkkende ütbylding is. As wy dat iene fers fan dr. O. Postma, ~Dit alles is Fryslan", en dizze roman fan Wiersma njonken elkoar lizze, dan koe it wêze, dat Postma syn soberens it wint fan Wiersma syn wiidweidigens. Wiersma hat syn best dien om yn dizze 675 siden sa folie mooglik bisünderheden to jaen oer it tiidrek, dat er biskriuwt. It mist my net, dat dizze roman opset is om Fryslan yn de jierren 1860— 1940 to biskriuwen en dat itjinge in roman dochs eins ta in roman makket, hjir tsjinst docht as forbining tusken de ünderskate „scènes". Men mei hjirüt net de konklüzje lüke, dat it forhael as los san oan inoar hinget. Krekt oarsom, „Aldfaers Groun" is, nettsjinsteande syn forsearre opset, in flot, lêsber, bytiden spannend boek. In fraech as „Is dit boek in oanwinst foar de Fryske Hteratuer" soene wy dêrom graech üntrinne wolle en leaver sizze (en dit is dochs jitte mear!): „Dit boek is in oanwinst foar Fryslan". Wiersma koe mei dit boek twa kanten üt: de dramatyske hanling nümer ien en Fryslan as entourage öf Fryslan nümer ien en it forhael as forbining. Hy hat biwust en konsekwint de twadde wei keazen. Al soe it jin oan ien kant ek muoije, dat in boek as dit, dêr't yn alle opsichten alles by opset is, literair sjoen binefter bliuwt by de greate ioarbylden yn de Noard-Jeropeeske literatuer, dan moat men noch troch ende troch bliid wêze, dat Wiersma en Jetses dizze pikturale ütbylding fan Fryslan yn in forline, dat üs djür is, jown hawwe. Ja, dy beide hawwe der foar soarge, dat wy by it lézen fan dit boek libje yn in tiid, dy't foar Fryslan fan san greate bitsjutting wie. In tiid fol libben en romantyk, fol striid en opgong. Wiersma syn forhael bringt üs hieltyd wer op oare plakken, fan Gaesterlan oant de Dongeradielan en hy biskriuwt hieltyd wer oare dingen, fan de striid fan de fine mennisten oant de opkomst en de bloei fan it kooperaesjewêzen. Dit is in byld fan de tiid, dêr't Fryslan great yn waerd. In byld fan (wy brüke de wurden fan D. van Wieren) hwat Fryslan „as folk yn ienheit bistribbe." En omdat dat byld earlik en klear is, binne wy sa bliid mei dit greate wurk fan J. P. Wiersma, dêrom kinne wy ek elke Fries mei klam oanriede, it to lézen. Oer de illustraesje hat in kunstner gear west. C. Jetses hat him yn it tiidrek, dêr't it boek him yn öfspil#t, ynlibbe. „Dit alles is Fryslan" — ja, dat mei hjir fan sein wurde. De tolve greate kleurde platen en al dy oare tekeningen — it boek sit der grötfol mei! — jowe dit wurk mèi syn greate wearde en meitsje it ta in kostber bisit. En de ütjower, Osinga, hat de rest dien. Prachtich papier, in seldsum moaije ban... wier, san boek is yn Fryslan noch nea ütjown! „As folk yn ienheit bistribbe". Dat meije wy sizze oan de ein fan it tiidrek, dat dit boek biskriuwt. En dat meije wy ek wol in lyts bytsje fan „Aldfaers Groun" sizze. Hwant hwat soene Wiersma, Jetses en Osinga der fan tolanne brocht hawwe, as it Fryske 'folk, it libjende, stridende Fryske folk der sels de stoffe net ta jown hie?