Hardcover, stofwikkel, 242 pp. Dit is het laatste geschrift van Huizinga, die stierf op 1/2/1945. Hij geeft hier een synthese van zijn kijk op de wereld.
H. wijst ook op de besmetting van de taal en geeft het voorbeeld van het verkeerd begrepen 'humanisme'. Steeds opnieuw misbruiken wij woorden door er verkeerde - en vaak beladen - inhouden aan vast te haken. (240) Een dialoog moet vertrekken van zuiver taalgebruik, zoniet zullen we blijven moorden met woorden om daarna tot het echte moorden te kunnen overgaan.
Over het goede en kwade in de mens: 'Het is juist als lid van een gemeenschap, van een collectiviteit, dat hij meestal aanmerkelijk slechter is, want juist de collectiviteit ontslaat hem van de beslissing in zijn eigen geweten. Anderen hebben voor hem gedacht, geoordeeld en de gedragslijn voorgeschreven.' (190-191)
Ongetwijfeld verwijst Huizinga naar de excessen van het fascisme en moet zijn oordeel in die na-oorlogse context gelezen worden. Maar vandaag (2022) zijn er ook organisatievormen die voor ons denken: politieke partijen en zogenaamde 'bewegingen' van allerlei aard. Meedenkend met Huizinga ontslaat het behoren tot een partij ons niet van individuele reflectie want de ware motieven van de leiders komen vaak niet voort uit de bekommernis voor het algemeen belang en de 'civitas' maar uit het particuliere geldelijke eigenbelang. Huizinga spreekt in dat verband van 'humbug en valse waan' (191).