‘En noemen we… dit nieuwe tydvak de eeuw der schoonheid en der deugd’. Met deze woorden liet Kinker de Menschheid de nieuwe, 19e eeuw inluiden, en zijn spel ‘Eeuwfeest by den Aanvang der negentiende eeuw’ besluiten, een zinnespel, geschreven om te laten zien hoe de ‘menschheid … door de hevige driften van het hart vervolgd, maar door de Rede tot kennis van hare bestemming gebracht en tot beoefening van deugd en schoonheid geroepen werd’. Maar ondanks zijn ogenschijnlijk optimistische visie op de nieuwe eeuw twijfelde Kinker, en nog in dezelfde tijd schreef hij een parodie op het ‘Eeuwfeest’, nl. ‘De Menschheid in het Lazarushuis’.
Een tweede hoogtepunt in het ernstig toneel na 1700 is ongetwijfeld Multatuli’s ‘Vorstenschool’. In deze ‘vluchtige schets van ’n paar verschillende wyzen waarop hooggeplaatste personen hun roeping zouden kunnen opvatten’ trachtte Multatuli zijn ideeën betreffende koningschap (in de inhoud van het spel) en het toneel (in de vorm van het spel) over te dragen.
Een veertig jaren later schrijft Frederik van Eeden in zijn dagboek ‘uit het diepste van mijn somberheid ontlook het drama van de zeekerheden’. Twee jaar daarna, in 1914, ontstaat zijn spel ‘De heks van Haarlem, treurspel der onzeekerheid’, het treurspel over een man die eerst van het eigen gelijk overtuigd is, wat door zijn vrouw als hoogmoed wordt ontmaskerd, maar die tenslotte moet terugvallen in een deemoedig ik-weet-het-niet, en dan de troost krijgt ‘Vertrouw, vrees niet, onzeekerheid is leeven, neem ook de twijfel uit Gods handen aan als kostelijk geschenk’.