Nathalie de Haan (Oude geschiedenis) en Stephan Mols (Klassieke archeologie) maakten Cultuurgeschiedenis van de oudheid in opdracht van de faculteit Cultuurwetenschappen van de Open Universiteit, die behoefte had aan een goed handboek over antieke cultuur. Maar ook voor wie die studie niet volgt en wel in de cultuur van de oudheid is geïnteresseerd, is het een aanwinst.

Want gek genoeg was zo'n boek er tot op heden niet. 'Ook niet in andere landen. De geschiedenis van de oudheid wordt meestal behandeld als politieke of militaire geschiedenis', aldus De Haan.
Boeken over Romeinse kunst of Griekse architectuur zijn er ook wel, maar een boek dat de hele cultuur rond de Middellandse Zee van de vroege tot de late oudheid behandelt - ook dat is nieuw.

Mols en De Haan hanteren voor hun boek bovendien een ruim cultuurbegrip. 'We wilden geen "best of de klassieken" maken, maar een beeld oproepen van de leefwereld en het wereldbeeld van mensen in de oudheid. Daarom hebben we naast onderwerpen als beeldende kunst, architectuur, literatuur en muziek ook religie, wetenschap, filosofie en zelfs economie en bestuur opgenomen', aldus Mols. Om dat hele spectrum te bestrijken, werkten naast De Haan en Mols 22 auteurs mee aan het boek; velen van hen zijn gepromoveerd en/of werkzaam aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Het boek behandelt twaalf thema's en brengt die in verband met twaalf steden. Mols: 'Omdat alles om de Middellandse Zee draait, opent het boek daarmee. Vervolgens wordt elk thema ingeleid door een stadsportret. Op die manier behandelt het boek de ontwikkeling door de tijd en brengen we de hele mediterrane samenleving letterlijk in kaart.' Het boek eindigt in het vijfde-eeuwse Ravenna, opmaat voor een hoofdstuk over de doorwerking van de oudheid tot op heden.
De keuze voor steden als ijkpunten in de geschiedenis heeft nog een reden, vertelt De Haan: 'Weliswaar leefden de meeste mensen in de oudheid op het platteland, maar er was sprake van een "urbaan ethos". Ofwel: de stedelijke cultuur zette de toon.'