Nieuwstaat.

Vanaf de middeleeuwen tot het einde van de achttiende eeuw was rechtspraak meestal een plaatselijke aangelegenheid. Iedere stad en veel dorpen beschikten over een eigen schepenbank, die de bevoegdheid had misdadigers te berechten en te laten straffen. Dat was ook het geval in het graafschap Horn, dat bestond uit de dorpen Beegden, Buggenum, Haelen, Heythuysen, Horn, Neer, Nunhem en Roggel – tegenwoordig gelegen in de gemeenten Leudal en Maasgouw – en de tegenwoordig Belgische dorpen Geistingen en Ophoven.

Het graafschap Horn telde vijf schepenbanken. Zij regelden de overdracht van goederen (een taak die tegenwoordig door de notaris wordt verricht) en traden op bij geschillen tussen burgers (civiele rechtspraak) en bij lichte vergrijpen. Zwaardere strafrechtelijke zaken werden behandeld door het hoofdgerecht, dat tot omstreeks 1680 zetelde in Haelen en daarna in Horn. De scholtis of de drossaard – de hoogste ambtenaar in het graafschap – trad op als openbare aanklager namens de landsheer, de graaf van Horn (een titel die vanaf 1600 gevoerd werd door de prins-bisschop van Luik). De schepenen spraken het vonnis uit, dat kon bestaan uit een lijfstraf of verbanning uit het graafschap. Op zware vergrijpen zoals moord, diefstal, afpersing of tovenarij stond de doodstraf. Deze werd voltrokken op de 'plaetse van justitie', de galgenberg, die was gelegen aan de oude landweg tussen de dorpen Haelen en Horn. In de loop van de tijd moeten hier honderden mensen zijn geëxecuteerd. Ophanging was de gebruikelijke straf voor delicten als diefstal en moord. De lichamen van de terechtgestelden bleven aan de galg hangen, tot afschrikwekkend voorbeeld voor de passanten. Uiteindelijk werd het halfvergane lijk onder de galg begraven.