: een joods gezin in de Tweede Wereldoorlog. Ridderkerk, Rotterdam, Westerbork, Polen //

De geschiedenis van de Joodse familie Den Hartog uit Ridderkerk-Oostendam in de Tweede Wereldoorlog.

Elisabeth den Hartog was een dochter van Abraham den Hartog en Leentje den Hartog. Zij volgde een opleiding tot verpleegster in het Portugeesch Israëlietisch Ziekenhuis in Amsterdam. Na enige tijd in Arnhem te hebben gewoond, verhuisde zij in 1929 naar Rotterdam. Daar werd zij eerst hoofdzuster en later directrice van het Israëlietisch Ziekenhuis aan de Schietbaanlaan.

Vanwege haar functie kreeg Elisabeth van de Joodse Raad een 'Sperre', dat wil zeggen een voorlopig uitstel voor de zogenoemde Arbeitseinsatz. Toen oproepen voor de zogenoemde werkverruiming in Duitsland werden rondgestuurd, nam Elisabeth haar vader Abraham als patiënt in haar ziekenhuis op. Haar broer Simon kwam als hulpverpleger bij het ziekenhuis te werken en haar zwager Henri Frank als assistent-broeder. Elisabeth nam zoveel mogelijk zieken op in de hoop dat zieken niet zouden worden gedeporteerd. Tot in de gangen lagen patiënten.

In november 1942 deed de SD een inval in het Israëlietisch Ziekenhuis omdat vermoed werd dat de joodse verzetsstrijdster Sara van Gigh zich daar verborg. Elisabeth werd op last van de Sicherheitspolizei gearresteerd en overgebracht naar het hoofdbureau van politie aan het Haagseveer. Op 11 mei 1943 werd Elisabeth vanuit het Rotterdamse politiebureau op transport gesteld naar het kamp Westerbork. Op 3 maart 1944 is zij naar Auschwitz op transport gesteld.

Het gezin Den Hartog werd als enige in Ridderkerk woonachtige Joodse familie in 1943 door de nazi's afgevoerd en omgebracht in de vernietigingskampen.

Abraham den Hartog (1867) vestigde zich in 1925 met zijn vrouw Leentje en hun zes kinderen Elisabeth, Stijntje, Rozette, Sara, Betrina en Simon in het Ridderkerkse dorp Oostendam, op de grens met Hendrik-Ido-Ambacht. In het buurtgemeenschapje opende hij een vleeshouwerij. Zijn ambacht voerde hij op traditioneel-Joodse wijze uit door dieren ritueel te slachten.

Na de capitulatie van Nederland op 15 mei 1940 voelde de Joodse familie al nattigheid. Dat versterkte toen een gezinslid in augustus 1942 een arrestatiebevel ontving. Hierop besloten Abraham, Rozette en Sara onder te duiken in het Israëlische Ziekenhuis in Rotterdam, waarvan dochter Elisabeth directrice was. Zoon Simon had daar ook werk. Abrahams vrouw was toen al overleden.

De veilige schuilplaats bleek een illusie, toen op 26 februari alle Joden uit het ziekenhuis werden gedeporteerd. Op voorhand leek het ziekenhuis geen slecht onderduikadres, aldus auteur J. de Moei, die onderzoek heeft gedaan naar de lotgevallen van de familie. Men had nooit gedacht dat de Duitsers tot deporteren zouden overgaan.

Abraham en zijn drie dochters werden in legerwagens naar Loods 24 gebracht, het verzamelpunt op Rotterdam-Zuid. Daarna werden ze met velen in veewagens gepropt en overgebracht naar Westerbork. Dochter Elisabeth arriveerde pas anderhalf jaar later. Uiteindelijk is het gezin omgekomen in de vernietigingskampen Auschwitz-Birkenau en Sobibor.