Jacobus Jan Cremer (Arnhem, 1 september 1827 – Den Haag, 5 juni 1880), auteursnaam Jacob Jan Cremer of J.J. Cremer, was een Nederlandse schrijver, voordrachtskunstenaar en kunstschilder.Zijn ouders waren de in de tabakshandel rijk geworden koopman Alexander Cremer en Louisa Nagel. Hij groeide op als tweede van vijf kinderen in een groot huis (het niet meer bestaande 'Cremershuis') aan het Velperplein in Arnhem. Niet ver van die stad, bij Driel in de Over-Betuwe, bezat de familie de (inmiddels verdwenen) buitenplaats 'De Oldenhof', zodat hij daar kennismaakte met het leven op het land. Hij had meer belangstelling voor kunst en toneel dan voor de lessen op de Oosterbeekse kostschool 'Het Hemeldal' waar hij van zijn tiende tot zijn vijftiende jaar vertoefde. Ook een daarna aangestelde huisleraar kon daaraan niets veranderen.

Zijn ouders besloten daarom toe te geven en hem een kunstopleiding te laten volgen. Hij werd eerst door Frederik Hendrik Hendriks te Oosterbeek opgeleid tot kunstschilder en daarna studeerde hij nog een jaar aan de Haagsche Teekenacademie. Op 19 mei 1852 trouwde hij met Johanette Louise Brouerius van Nidek (1826-1892). Zij woonden vijf jaar in Loenen aan de Vecht en vanaf 1857 in Den Haag aan de Zuid-West-Buitensingel. Later verhuisden ze naar de 2e Van den Boschstraat in het Bezuidenhout. Geen van beide huizen bestaat nu nog. Het echtpaar kreeg drie dochters en een zoon. Een van de dochters en de zoon overleden nog voor hun eerste verjaardag. De andere dochters Jeanette en Louise werden hoogbejaard en stierven beiden in 1945. Als schrijver en voordrachtskunstenaar was Cremer, die beschikte over zakeninstinct en goed wist hoeveel hij waard was, de eerste auteur in Nederland die volledig van zijn werk kon leven. Hij trok veel publiek als hij met zijn toneeltalent zijn novellen declameerde bij literaire optredens, bijvoorbeeld bij het Haagse genootschap 'Oefening kweekt kennis' waarvan hij lid was. Nicolaas Beets rijmde over zijn voordrachtskunst:

"Wie Cremer leest, kent slechts zijn twintigst deel,
alleen wie Cremer hoort, kent hem geheel".
Vaak schonk hij het honorarium aan goede doelen. Zijn gezondheid was precair doordat hij leed aan een leverkwaal. Daarom leidde hij een enigszins teruggetrokken leven. Ondanks zijn sociale bewogenheid stond hij bekend als een afstandelijke persoonlijkheid, die door zijn afkomst uit een welgestelde familie niet echt in contact stond met de arbeidersklasse die hij zo vurig verdedigde.

De literaire kritiek was minder enthousiast over Cremers werk dan het lezend en luisterend publiek. Conrad Busken Huet hekelde het altijd aanwezige "zedekundig of godsdienstig bijoogmerk" in zijn dorpsvertellingen:

"Hij is kunstenaar, doch tevens moralist, vooral zendeling; zendeling en evangeliedienaar op eigen hand. (...) In al de fraaisten zijner betuwsche novellen wordt een beroep op het geweten der lezers gedaan, meer dan op hun schoonheidszin. Wanneer Cremer ergens 'leest', dan verschilt de soort van genot, die hij zijne hoorders en hoorderessen verschaft, weinig van de aandoeningen die eene populaire christelijke leerrede opwekt".[5]
Busken Huet onderwierp ook het toneelstuk Emma Berthold (dat hij gelezen maar niet gezien had) en de roman Dokter Helmond en zijn vrouw aan een kritische analyse. Hoewel hij de karakters in laatstgenoemd boek iets minder clichématig vond dan in het eerste, luidde zijn oordeel "dat de heer Cremer een auteur is met banketbakkersgaven":

Hij blaakt voor al wat goed en edel is, doch discht dit goede en edele in zulke zoete vormen op, doet er zoo veel suiker, zoo veel vanille, zoo veel oranjebloesemwater bij, dat het eer naar minder dan naar meer smaakt. Men zou zeggen: eene te groote portie roomtaart".[6]
Ondanks de scherpe pen van de vooraanstaande en invloedrijke criticus Busken Huet bleef Cremer een veelgelezen auteur. Zijn werk was tot 1939 in 50-cents-edities van A.W. Sijthoff's Uitgeversmaatschappij in de boekhandel verkrijgbaar. Na de Tweede Wereldoorlog raakte hij in de vergetelheid, maar in 2010 werd hij in het Nederlands Letterkundig Museum opgenomen in Het Pantheon, de permanente tentoonstelling die beoogt alle hoogtepunten uit de Nederlandse literatuur bijeen te brengen.