Gelderland wordt door een aantal bijzondere omstandigheden gekenmerkt. Het is niet alleen Nederlands grootste provincie met grenzen met zes andere provincies en Duitsland, maar omvat ook Nederlands grootste aaneengesloten natuurgebied en wordt over lange afstanden doorkruist door de grote rivieren. De Maas vormt de grens met Noord-Brabant en de Lek is sinds eeuwen de scheidslijn tussen Gelderland en Utrecht.
Op de Veluwe hebben zich de eerste dorpen gevormd. De grote steden hebben zich zonder uitzondering ontwikkeld langs de rivieren en de vroegere Zuiderzee, toen handel en verkeer - al of niet gesteund door banden met de Hanze - zich vooral lang Rijn, Waal, IJssel en Maas afspeelden. De drie eerste rivieren vormen ook de grenzen tussen drie landschappen waarbij de Achterhoek zich met een eigen karakter en geschiedenis aansluit. Landschappelijk gezien biedt de provincie dus een enorm grote verscheidenheid.
De vele kastelen en landhuizen wijzen ook op de rol die grote en kleine hertogen, graven en potentaten in de loop van de geschiedenis hebben gespeeld. Soms huisden zijn in machtige kastelen langs de rivieren om tol te heffen van het passerende scheepvaartverkeer, soms ook dienden de kastelen als sterkte voor lokale ridders. Als het graafschap Gelre heeft het gebied een belangrijke rol in de 'nationale' geschiedenis gespeeld, nu eens als veroveraar van omliggende streken, dan weer als bondgenoot van buitenlandse machten als Duitsland, Vlaanderen of Bourgondië. De graven en hertogen van Gelre behoorden tot verschillende geslachten, onder andere die van Wassenberg, Gulik, Bergh, Bronkhorst, Egmont en Kleef. Kortom, Gelderland in een provincie met een rijk verleden, dat overal in het landschap zijn sporen heeft nagelaten.
Het deel 'Gelderland' uit de serie 'Nederland Dichterbij' belicht de vele steden, stadjes en dorpen, de natuurgebieden, de heuvels bij Nijmegen en in de Achterhoek en het land langs de grote rivieren, dat dor de aanleg van de Betuwelijn zoveel veranderingen zal ondergaan.
Een belangrijk onderdeel van deze uitgave vormen de fiets- en wandeltochten, die - zo hopen de samenstellers - de lezer en gebruiker van dit boek ertoe zullen aanzetten zelf op pad te gaan om de schoonheid van het eigen land nader te leren kennen.