enige info

Pro patria.
Onder dit opschrift en den titel ‘Onze volkswapening te land en ter zee’ heeft de
‘oud-koopvaardijkapitein en scheepsexpert J.H. Rovers’, bovendien schrijver van
‘Onze Scheepvaart. Onze Zeelieden en Passagiers. Een beroep op het Nederlandsche
Volk’, een opmerkelijke brochure geschreven, welke we in dit tijdschrift wenschen
te bespreken.
We noemden het werk van den Heer Rovers een brochure, omdat het tot die klasse
van geschriften behoort, welke een der maatschappelijke quaestiën van den dag
behandelen en dus niet van blijvend belang kunnen worden geacht. Door zijn omvang
echter gaat het de gewone maat der brochures te boven, want het beslaat 144 blz.
druks, welke ons bedunkens wel tot een kleiner cijfer hadden kunnen herleid worden.
De uitvoerigheid van Rovers' betoog achten we een ge
48
brek in zijn verdienstelijken arbeid, en zijne talrijke citaten en verwijzingen naar min
of meer bevoegde autoriteiten, welke van zijn grondige studie en velerlei nasporingen
op het door hem gekozen gebied getuigen, hadden we gaarne voor een groot gedeelte
gemist. De door R. verdedigde stellingen behoeven geen steun van talrijke citaten
in proza en poëzie, welke bovendien niet altijd op juiste wijze staven wat de Schrijver
nader betoogen wilde.
Dat een oud-koopvaardijkapitein, tevens scheeps-expert, een geschrift openbaar
maakt over ‘onze volkswapening’, - een onderwerp vroeger alleen door een zeer
beperkt aantal ‘deskundigen’ behandeld, - is waarlijk een zeer opmerkelijk feit, dat
getuigt voor de toenemende belangstelling der Natie in het groote, maar lang miskende
nationaal belang: onze verdedigbaarheid. We kunnen ons daarom ditmaal ook wel
vereenigen met het procédé van den Heer Rovers, om bij zijn naam zijne titels te
voegen, hoewel we anders die vele titels op een titelblad gaarne missen. Ze doen aan
de verdiensten van het boek niets af en de lezer heeft er ook niets aan. In dit geval
doet het ons echter pleizier te weten met wien we te doen hebben, en 't zou een
alleraangenaamste verrassing voor ons zijn, als we eens onder of boven een opstel
over onze defensie den naam en de qualiteit van een makelaar in koffie of tabak
mochten ontmoeten.
De Schrijver leidt zijn werk in door een betoog over de noodzakelijkheid van een
voldoende krijgsmacht te land en te water. Voor de meeste verstandige en
‘rechtgeaarde’ Vaderlanders zou men zulk een betoog overbodig kunnen achten. In
Frankrijk, in Duitschland en Engeland en in alle andere Europeesche landen althans
De Schrijver leidt zijn werk in door een betoog over de noodzakelijkheid van een
voldoende krijgsmacht te land en te water. Voor de meeste verstandige en
‘rechtgeaarde’ Vaderlanders zou men zulk een betoog overbodig kunnen achten. In
Frankrijk, in Duitschland en Engeland en in alle andere Europeesche landen althans
zou het dit zijn; bij ons niet alzoo. Hoewel het recht begrip over onze verdedigbaarheid
en de plichten welke, overeenkomstig het door den Schr. op de eerste bladzijde
aangehaalde art. 177 der Grondwet, op elk Nederlandsch burger rusten, in den laatsten
tijd aanzienlijk is toegenomen, zijn er, helaas, nog maar al te velen, die de
assurantie-premie voor onze defensie, - zooals de Schr. 't noemt, - voor ‘weggeworpen
geld’ houden, en wij zijn 't daarom volstrekt niet eens met hen, die beweren, dat de
voorstanders van afschaffing der land- en zeemacht tot de zeldzame uitzonderingen
behooren. Men moet maar in onze koopsteden en in zekere ‘onafhankelijk-gezinde’
gemeenten van ons land komen, om over onze verdedigings middelen, en meer
speciaal het Leger, te hooren spreken als over een nationalen kanker, die onze
volks-welvaart wegvreet. Wij achten des Schrijvers betoog daarom ook volstrekt
niet overbodig. Al is op 'tzelfde aanbeeld in den laatsten tijd onvermoeid gehamerd;
daarom nog niet genoeg. Er moet aanhoudend op geklopt worden. Het argument,
zoo juist door den Schr. aangevoerd, dat een veroveraar ons allereerst den ‘algemeenen
dienstplicht en zware oorlogs-schatting’ zou opleggen, doet alles af. Is het beter door
49
te voeren om zijne belangen te dienen, om vijanden, die niet onze vijanden zijn, te
bevechten, dan uit eigen, vrijen wil ze ter hand te nemen, om onze aanranders af te
weren? - Ja? - Schaf dan leger en vloot af en wacht, tot de vreemdeling door zijne
legerscharen uw grond laat bezetten. Stellig zult ge dan niet lang behoeven te wachten.
Dat argument, 't welk men met onbegrijpelijke kortzichtigheid uit het oog schijnt
te verliezen, moet zooveel mogelijk worden vooropgezet. De overtuiging, dat het
een plicht, een noodzakelijkheid is om burger en tevens soldaat te zijn, moet een
ingewortelde volks-overtuiging worden en blijven; dan eerst kunnen we zeggen: we
zijn een vrij, onafhankelijk volk, sterk door onzen wil, om die vrijheid en
onafhankelijkheid tegen den machtigste te verdedigen.
Boven het tweede hoofdstuk plaatst de Schrijver twee motto's, - een paar van die
machtspreuken, welke in den mond van een man als Napoleon I als orakels golden,
maar die hier op bedenkelijke wijze bij elkaar zijn gebracht: ‘De oorlog is niets anders
dan de kunst om op een zeker punt meer manschappen bijeen te brengen dan de
vijand er tegenover kan stellen’, en: ‘In den oorlog zijn de manschappen niets; één
man is alles’.
Wij zouden meenen, dat deze beide, zoogenaamde axioma's elkander hier dood
doen en begrijpen dus niet, wat de schrijver ermede voor heeft. Wat hij bewijzen wil
en ook bewijst, zonder motto's en citaten, is, dat we een goed leger en een goede
vloot moeten hebben en als grondslag daarvoor persoonlijken dienstplicht en
algemeene oefening in den wapenhandel. In nog korter woorden: een bruikbaar en
talrijk personeel.
Zeer terecht veroordeelt de Schr. de geldverkwisting aan materieel - zoogenaamd
doode strijdkrachten - en de verwaarloozing van het personeel. Honderden hebben
dit vóór hem gedaan; maar dit blijkt nog niet genoeg. Het personeel wordt nog te
weinig geteld, en men hecht nog te veel waarde aan de doode strijdkrachten, welke
zonder de levende als nul en van geener waarde zijn te beschouwen. Lang is 't nog
niet geleden, dat we Ministers hadden, die kippenvel kregen op de bloote gedachte
van Maastricht, Venlo, Den Bosch, Breda, Bergen op Zoom enz. aan 't houweel en
de spade prijs te geven. Die geniale mannen zouden zelfs, als men hen had laten
begaan, ons landje met vestingen en forten hebben overdekt, maar waar de verdedigers
vandaan te halen om al die kostbare steen- en aardklompen te bezetten, dat was een
bijzaak, waaraan ze niet schenen te denken. Als de forten en vestingen er maar waren,
dan zaten we veilig. Alsof de vijand, die met talrijke legers kwam opzetten, zich wat
aan die versnipperde garnizoentjes zou gestoord hebben! - Zulke Ministers hebben
somtijds een lang, ministerieel leven genoten, tot voordeel van hunne beurs, maar
tot groot nadeel voor het land. En nog zijn de vestingliefhebbers bij ons niet uit de
wereld; want zeer onlangs hoorden we
De Tijdspiegel. Jaargang 36
50
een hoog officier van een zoogenaamd ‘wetenschappelijk wapen’ met veel autoriteit
beweren, dat er weder een gulden tijdperk voor den vestingbouw in aantocht was.
Wij achten ons te gering en onwetenschappelijk, om zulke autoriteiten tegen te
spreken, maar we wagen hier toch de opmerking, dat Metz, Sédan en Straatsburg
alleen hebben geleerd hoe legers, die in en bij vestingen hun heil en behoud zoeken,
kunnen te gronde gaan, en dat het beroemde Plewna minder een vesting, dan wel
een versterkt legerkamp was, onder de oogen van den vijand opgeworpen. Hoe hieruit
het nut der vestingen blijkt, begrijpen we niet, en wij beschouwen dan ook in onzen
eenvoud elke vesting, die geen belangrijk acces moet verdedigen, voor een onding.
‘Aan de doode strijdkrachten’, zegt onze Schr., ‘werd immer te veel geld
verknoeid..... Waren onze wetten rechtvaardig, dan zouden de grootste rechten met
de grootste plichten gepaard gaan. De hoogst aangeslagenen in 's Rijks belastingen
moesten dan ‘les enfants perdus’, de kiezers het Veldleger en de minvermogenden
de Schutterijen uitmaken. Zoo onnoozel was men intusschen niet. De rechten voor
zich bewaren, de plichten aan den armen broeder afstaan, ziedaar de leus der
plutocratie en bourgeoisie, de quintescens onzer Staatsregeling van 1848. Van af dit
standpunt beschouwd, van af het standpunt der bevoorrechte klassen en hunne
afgevaardigden, van af hunne eigene belangen dan vond en vindt de opheffing van
ieder privilegie natuurlijk altijd den grootsten tegenstand en in velen onzer liberale
partij zien wij de krachtigste verdedigers voor zijne instandhouding, de krachtigste
voorstanders van de handhaving der bloedbelasting.
‘In de tijden van het jus primae noctis n a m e n de adel en geestelijkheid DE VROUW,
DEN MAN en DE BEURS; thans nemen de plutocratie en bourgeoisie DE BEURS en DEN
MAN en.... somtijds k o o p e n ze door kracht van geld ook DE VROUW!
‘De plutocratie en bourgeoisie zijn natuurlijk even groote voorstanders der
plaatsvervanging, als vroeger de adel en geestelijkheid van het jus primae noctis.’
De uitval is bitter in de hoogste mate, maar hij getuigt - al is hij overdreven - van
een warm gevoel voor recht en billijkheid, van innige belangstelling in het lot van
den minderen burger, van het juiste begrip omtrent de eischen onzer nationale
verdediging. Wij bezitten het recht niet ons te verheffen op eene beschaving en eene
staatsregeling, die heeten elk ingezeten gelijk te maken voor de wet, zoolang er eene
plaatsvervanging bestaat, welke den rijke vergunt den moeielijksten burgerplicht van
zich af te schuiven, en den arme dwingt zijn broodwinning en zijn gezin te verlaten
om de bezitting van den rijke te verdedigen.
Al spoedig stapt onze Schr. van de krijgsmacht te land af om te komen tot die van
de zee, - zijn eigen element. Niets natuurlijker
De Tijdspiegel. Jaargang 36
51
dan dat, en hoewel het óns element niet is, willen we hem ook daar, zoo goed
mogelijk, volgen.
Schr. vangt aan een tafereel op te hangen van de talrijke, groote en verheven
eischen, waaraan de zeeman moet voldoen. ‘Honderd gevaren voor éene glorie, tien
helden in een enkel man!’ Zoo eindigt hij zijn dithyrambe op den zeeman, welke in
een enkelen zin van niet minder dan een heele bladzijde is saamgevat. Wij stemmen
volkomen in met den lof, welke den goeden zeeman wordt toegezwaaid, maar we
hadden dien gaarne hier wat minder lang, in wat minder gezwollen taal en wat
duidelijker stijl aangetroffen. Trouwens, taal en stijl zijn de sterkste zijden van onzen
belezen auteur niet.
Waar 't hart vol van is, loopt de mond van over. Een goed zeeman, zooals we ons
met alle recht den Schr. mogen voorstellen, moet dwepen met zijn vak; hij moet er
de schoonste roeping in zien, die een man kan volgen. En dit is ze ook. Er worden
vele gaven van verstand, hart en karakter gevorderd om een zeeman te vormen, en
vooral een zeeman, die tevens krijgsman en aanvoerder is.
Op deze grondstelling bouwt de Schr. zijn zeer juist beweren, dat ook voor de
marine het personeel gesteld moet worden boven het materieel, - ‘meer nog’, zegt
hij ‘dan voor het Leger’. - ‘Het materieel’, gaat hij voort, ‘is hier van secondair
belang. Schepen en wapenen zijn immers in bijna onbeperkte hoeveelheden voor
geld te koop; het personeel daarentegen kan men niet onmiddellijk schep