John Blom e.a.: Getuigen van de Holocaust

John Blom: Nooit meer naar huis
Mijn ontsnapping uit de Hollandsche Schouwburg

Op twaalfjarige leeftijd wordt John Blom met zijn vader gevangen genomen door de Duitsers. In de Hollandsche Schouwburg wachten zij hun deportatie af. Zijn vader instrueert John te vluchten als de kinderen de weg oversteken naar het kinderdagverblijf tegenover de Hollandsche Schouwburg. Hij knijpt er tussenuit en duikt onder. Hij zal zijn vader, moeder en oudere broer nooit meer terug zien.

Nooit meer naar huis is het relaas van een ontheemde jongen die snel volwassen moet worden. John Blom sluit niet af met de bevrijding, want de emotionele schade van de genocide en de moord op zijn voltallige familie laat diepe sporen na in het kwetsbare bestaan van John. Het duurt bijna zijn gehele leven om in het reine te komen met de leegte die massale Jodenmoord heeft aangericht.

Dan Kampelmacher: Gevecht om te overleven
Mijn diaspora na de Anschluss

Van Wien naar Wiene. De Oostenrijkse gymnasiast E.H. Kampelmacher kijkt met lede ogen toe hoe de Joden van Wenen na de Anschluss en de Kristalnacht worden gediscrimineerd, gekleineerd en geïnterneerd. 'De hemel huilt met ons.'

Hij besluit te vluchten naar het tolerante Nederland. Zijn ouders laten hem gaan. Hij komt in Nederland aan als achttienjarige illegale vluchteling. Zijn gedwongen internering in gevangenis Veenhuizen is het dieptepunt tijdens zijn vlucht. Na de interneringen in Hellevoetsluis, het slachthuis in Hoek van Holland en vele omzwervingen duikt Dan onder als boerenknecht, waaronder in het Twentse Wiene.

In Gevecht om het leven ontrafelt Dan Kampelmacher de mist van zijn verleden. Door zijn gevecht weet hij te ontkomen aan de zee van bloed die de Holocaust heeft aangericht. Na zijn vlucht naar Nederland zal hij zijn ouders niet meer zien. Zijn moeder sterft in 1941 in Engeland tijdens een griepepidemie. Zijn vader wordt in Auschwitz vergast.

Sophie Aalders en Rachel Spijer: Wie was Jack Spijer?
Een onbekende gevangene uit Bergen-Belsen

Enkele jaren geleden ontdekte Chelly (Rachel) Spijer een oude doos met een manuscript van haar vader Jack Spijer. Dat manuscript heeft veel losgemaakt. De oorlogswond van haar familie werd weer blootgelegd. De familieband van de Spijers was voorgoed doorgesneden, omdat ze als enigen terugkeerden uit de concentratiekampen.

Jack schrijft onverbloemd over zijn kampervaringen. Sjacheraar in kamp Vught, illegale handelaar en klusjesman in Westerbork, arbeider in Amersfoort en lijkendrager in Bergen-Belsen...

Liefde van Jack en zijn vrouw Hennie voor hun kinderen was er zeker, maar ze waren, door de gruwelijke ervaringen in de kampen, niet meer in staat het gezin in een innig verband bij elkaar te houden en structuur te geven. Jack was altijd weg alsof hij op de vlucht was, terwijl Chelly, haar moeder en haar zusters fysiek en psygisch uit balans raakten. De familie Spijer zweefde stuurloos door het leven.

Pieter Kohnstam: Vlucht naar de vrijheid
Een hachelijk avontuur in bezet Europa

Pieter Kohnstam woonde de eerste jaren van zijn leven, tijdens de Tweede Wereldoorlog, met zijn ouders in Amsterdam. Anne Frank, wier dagboek wereldberoemd werd, was zijn buurmeisje, zijn oppas en speelde met hem. Toen de nazi's Nederland bezetten en de familie Frank onderdook, besloten de Kohnstams niet gezamenlijk onder te duiken maar te vluchten.

De Kohnstams maakten een hachelijke reis door bezet Europa naar Spanje en daarvandaan naar Argentinië. De reis, die een jaar duurde, werd gekenmerkt door gevaren en ontberingen, en meerdere malen ontsnapten ze op wonderlijke wijze aan de dood. Onderweg zijn ze door veel mensen geholpen- winkeliers, spoorwegarbeiders, aristocraten, leden van de ondergrondse, politieambtenaren, christenen en Joden. Zonder die onbaatzuchtige hulp zouden de Kohnstams het niet hebben gered.

Vlucht naar de vrijheid vertelt een opmerkelijk verhaal. Een dergelijke vlucht was slechts in uitzonderlijke gevallen succesvol. De familie Kohnstam had dit geluk.