Waar en wanneer verscheen voor het eerst de moderne mens (Homo sapiens)? We waren in evolutionair opzicht onze directe voorouders? Welke eigenschappen karakteriseren de moderne mens en hoe hebben deze zich ontwikkeld? Over deze vragen hebben wetenschap en publiek sinds het midden van de negentiende eeuw zich het hoofd gebroken, toen de ontdekking van de Neandertaler en de publicatie van Darwin's On the Origin of Species de lang gekoesterde opvattingen over dit onderwerp op hun grondvesten deden schudden.
Talrijke nieuwe ontdekkingen, speculaties en herbeschouwingen hebben sedertdien onze zienswijzen over de oorsprong van de moderne mens aangescherpt. Niettemin blijft het onderwerp controversieel, omdat de fragmentaire fossiele vondsten en nieuwe gegevens uit de genetica tot tegenstrijdige theorieën hebben geleid. Zijn wij het resultaat van een ononderbroken afstammingslijn, waarin de ene menselijke soort steeds tot een volgende leidde? Of vertegenwoordigen soorten als de Neandertaler zijtakken van de evolutionaire stamboom, die uitstierven zonder nakomelingen achter te laten? Is de moderne mens ongeveer tegelijkertijd in verschillende delen van de wereld of op een plaats uit een soort ontstaan? En hoe onderscheidt Homo sapiens zich in biologisch, taalkundig, artistiek en technologisch opzicht van zijn naaste en zijn verre verwanten? De vraag waar het in deze discussie om gaat, is wat biologisch en cultureel gesproken nu precies 'menselijk' is.