: Naar een groen en links beschavingsproject //

Links zit bekneld tussen de twee kwaden van de paternalistische bemoeizucht en de doorgeschoten vrijheidsdrang. Het antipaternalisme van de jaren zestig en zeventig is naar rechts verhuisd en heeft een populistische wending genomen. Dat zet onze libertaire en antiautoritaire tradities onder grote druk. Vrijheid leidt immers niet vanzelf tot vrijzinnigheid, en emancipatie niet vanzelf tot goed gedrag. Hoe verhinderen we dat het individualisme doorschiet in narcisme, hebzucht en hufterigheid? Hoe kan de vrijheid daadwerkelijk groen en sociaal worden gemaakt?

De auteurs in Vrijzinnig paternalisme bepleiten een open en democratisch paternalisme dat het morele debat over het goede leven niet schuwt. Zo zetten Dick Pels en Marina Lacroix het prostitutiestandpunt van GroenLinks op zijn kop, wil Anna van Dijk meer overheidsactivisme inzake overgewicht en vinden Erica Meijers en Cas Smithuijsen het verheffingsideaal opnieuw uit voor de kunsten. Jos van der Lans beproeft de eigen kracht van burgers, Femke Roosma houdt een fris pleidooi voor het basisinkomen en Bas Eickhout en Casper Thomas pleiten voor een vrijzinnig klimaatpaternalisme. Het wordt tijd voor een groen en links beschavingsoffensief.

Dick Pels is socioloog en directeur van Bureau de Helling, het wetenschappelijk bureau van GroenLinks. Hij schreef meerdere boeken, waaronder zijn laatste boek Het volk bestaat niet. Anna van Dijk is filosofe en was tot voor kort werkzaam bij Bureau de Helling.

Een bundel behoorlijk filosofische getinte opstellen over de grenzen van het paternalisme in de Nederlandse sociaaldemocratie. Partijen zoals de PvdA hebben van oudsher gelijke kansen en verheffing in hun vaandel staan en mede daardoor de reputatie van betutteling, terwijl andere partijen meer zijn voor vrijheid en blijheid, ook en vooral in het economische krachtenspel. In deze bundel is men op zoek naar de balans tussen individuele vrijheid en sociale verantwoordelijkheid. Het soms amorele en asociale individualisme, met keuzevrijheid die vaak schijnvrijheid blijkt te zijn met negatieve gevolgen, en markten die juist misbruik maken van de zwakheden van de mens. Verschillende typen paternalisme komen aan de orde, naast onderwerpen als religie, prostitutie, kunstbeleid en culturele verheffing, de publieke omroep, de overheidsbemoeienis met de ontwikkeling van kinderen, sociale zekerheid, het klimaat etc. Het resultaat is een zoektocht naar ethisch handelen in beleid en politiek. Van belang, uitermate boeiend, met weinig jargon, maar soms ook behoorlijk taai. Vereist voorkennis. Verplichte kost voor hen die zich bezighouden met de plichten van de overheid ten opzicht van de samenleving, en van belang voor alle politiek en ethisch geënteresseerden.