Tevens proefschrift Universiteit van Tilburg. Inclusief stellingen.

Een onderzoek naar de mogelijkheden om de handhaving af te stemmen op privaatrechtelijke systemen van kwaliteitsborging, in het bijzonder door middel van het vorderen van informatie-overdracht.

De veranderende rol van de overheid in het kader van de handhaving

Bij de handhaving van wetgeving is traditioneel een belangrijke rol weggelegd voor de overheid. Handhaving behelst het houden van toezicht op de naleving van regels en het opleggen van sancties wanneer bij het toezicht wordt geconstateerd dat burgers of bedrijven de regels niet hebben nageleefd. Ook de opsporing van strafbare feiten en het opleggen van straffen kunnen onder het begrip handhaving worden geschaard. In het privaatrecht wordt eveneens de term handhaving gebruikt. Privaatrechtelijke handhaving behelst het bevorderen van de naleving van regels door middel van privaatrechtelijke remedies, zoals de vordering tot schadevergoeding wegens onrechtmatige daad. Het thema handhaving heeft in de afgelopen jaren veel in de belangstelling gestaan, mede als gevolg van een aantal rampen en incidenten. Hierbij kan worden gedacht aan de vuurwerkramp in Enschede in 2000, de Nieuwjaarsbrand in Volendam in 2001, de instorting van het parkeerdek bij Van der Valk in Tiel in 2002, de instorting van een trap in Utrecht in 2006 en de ontruiming van het Bos en Lommerplein in Amsterdam in datzelfde jaar.

Deze rampen en incidenten werden door velen toegeschreven aan falend overheidsheidstoezicht. Vanuit de samenleving werd met een beschuldigende vinger naar de overheid gewezen en er verschenen uitgebreide onderzoeksrapporten, waarin eveneens sterk de nadruk werd gelegd op de verantwoordelijkheid van de overheid voor de handhaving. De hierboven beschreven rampen en incidenten hebben naar mijn mening duidelijk gemaakt dat het voor de overheid niet langer mogelijk is om de verantwoordelijkheid voor de handhaving alleen te dragen. In literatuur en beleidsdocumenten is reeds eerder gewezen op het gevaar van het handhavingstekort. Het handhavingstekort wordt mede toegeschreven aan de toenemende dichtheid en complexiteit van regelgeving enerzijds en de teruglopende capaciteit die binnen de overheid wordt vrijgemaakt voor de handhaving anderzijds. Voor het terugdringen van het handhavingstekort kan naar mijn mening niet langer uitsluitend de overheid verantwoordelijk worden gehouden.

De overheid kan de verantwoordelijkheid voor de handhaving niet alleen dragen en buiten de overheid is capaciteit en deskundigheid beschikbaar die kan worden ingezet. Zo kan er door de overheid aansluiting worden gezocht bij privaatrechtelijke systemen van kwaliteitsborging, zoals certificering. Omdat het normenkader van privaatrechtelijke systemen van kwaliteitsborging vaak in meer of mindere mate overeenstemt met of verwijst naar wettelijke eisen, vergaren privaatrechtelijke instellingen bij hun controles informatie die inzicht verschaft in de mate waarin door bedrijven wettelijke normen worden nageleefd. Van deze, door privaatrechtelijke instellingen vergaarde informatie, kan de komende jaren meer gebruik worden gemaakt. De inschakeling van privaatrechtelijke instellingen bij de handhaving vergt echter wel een andere kijk op de rol van de overheid bij de handhaving.