Het is in de laatste decennia duidelijk geworden hoezeer diverse factoren een rol hebben gespeeld bij het gelijktijdige fenomeen van Opstand en Reformatie in de zestiende-eeuwse Nederlanden. Afwisselend werden godsdienstige, politieke en sociaal-economische motieven geaccentueerd, terwijl thans culturele aspecten meer aandacht ontvangen zonder dat daarmee de andere als afgedaan terzijde worden gelegd. Geldt dit voor de geschiedschrijving in het algemeen, ook bij de beschrijving van gebeurtenissen in een enkele plaats kan deze complexiteit zichtbaar gemaakt worden. Juist in een geografisch begrensd gebied is het mogelijk, nauwkeurig het verloop van het ontwikkelingsproces te volgen en het resultaat ervan voor ogen te krijgen. Het doel van deze studie is na te gaan hoe deze factoren in Rotterdam - toen een kleine stad, groeiend van 6000 tot 9000 inwoners - in de jaren tussen 1530 en 1585 een rol hebben gespeeld en tot welk resultaat, in het bijzonder op godsdienstig gebied, dit heeft geleid.
Het begin van dit boek ligt bij de eerste tekenen van nieuwe godsdienstige stromingen die waarneembaar zijn in enige ketterprocessen kort voor 1530, waarbij Rotterdammers waren betrokken. Het eind ligt bij het jaar waarin Antwerpen viel, waarmee tegelijk een tijdperk van een gematigde koers onder leiding van Willem van Oranje was afgesloten. Bovendien mag de toestand van de Gereformeerde kerk te Rotterdam in 1585 als redelijk geconsolideerd worden beschouwd.
Dit stuk geschiedenis van vijftig jaar is een periode waarin grote veranderingen hebben plaatsgevonden die aan Rotterdam een totaal ander gezicht hebben gegeven. Dit betreft zowel de gestalte van de kerk als het reilen en zeilen van de samenleving.