In het jaar 1165 schonk graaf Gozewijn II van Heinsberg-Valkenburg anderhalve hoeve land Ad Quercum, 'Bij de eik', aan het Mariënstift in Heinsberg. De oorkonde waarin dit vermeld staat, is de oudste oorkonde die in verband gebracht kan worden met het stift van St. Gerlach, genoemd naar de ridder-kluizenaar die volgens zijn vita op dat stukje grond aan de Geul zijn domicilie had gekozen in een oude eik. Op die plek werd vervolgens een klooster gesticht. In 1227 schreef een kannunik er een heiligenleven van Gerlach. Volgens de vita werd Gerlach opgevoed voor de krijgsdienst en glorieerde hij als ridder. Na de dood van zijn vrouw volgde een plotselinge bekering. Als boeteling, op blote voeten en geketend in zijn maliënkolder met daaronder een haren boetekleed, ging hij op zwerftocht langs de grote bedevaartsoorden. Na zeven jaar in het Heilige Land gewerkt te hebben, kreeg hij pauselijke toestemming zich op zijn eigen erfgoed te vestigen als asceet. De monniken van Meerssen waren jaloers op Gerlachs aanhang onder het volk en beschuldigde hem ervan geld verborgen te houden in zijn eik. De bisschop liet daarop de boom omhakken en er twee kluisjes van bouwen, een kleine waar Gerlach in kon wonen en een grotere om dienst te doen als kapel. Al snel na zijn dood, waarschijnlijk in 1165, groeide de plek waar hij begraven lag uit tot bedevaartsoord. In het fraai geïllustreerde boek De kluizenaar in de eik belicht Anneke Mulder-Bakker de historische achtergronden van het leven van Gerlach en zijn verering. Bosco van der Linden plaatst Gerlachs leven in een epische traditie. Het onderzoek van zijn tunicella (Mechteld Flury-Lemberg) en gebeente (Juliëtte Pasveer) levert interessante aanvullingen op. Het boek bevat tevens een editie van de Latijnse vita (Onno Kneepkens) met daarnaast de zeventiende-eeuwse Nederlandse vertaling van Cornelius Thilmans (Hans van Dijk en Bosco van der Linden). Bij deze teksten heeft Anneke Mulder-Bakker een historisch commentaar geschreven.