Proefschrift Erasmus Universiteit Rotterdam.

Gezien de kritiek op corporaties en de consequenties voor hun toekomst en die van de volkshuisvesting stelt dit proefschrift de vraag: welke ontwikkelingen hebben corporaties qua organisatie doorgemaakt en welke verklaringen zijn daarvoor in de managementliteratuur te vinden? Het doel is om met die kennis een benadering te ontwikkelen die corporaties in staat stelt adequaat te reageren op veranderingen in hun omgeving.
Eén van de conclusies van het proefschrift is dat corporaties wel degelijk professionaliseren, maar onvoldoende aandacht besteden aan het rendement en de houdbaarheid daarvan. De maatschappelijke kritiek karakteriseert corporaties als reactief en gericht op het behoud van de status quo en zal in toenemende mate als argument worden gebruikt om overheidsingrijpen te legitimeren. Het onderzoek van het proefschrift verklaart dat beeld. Er is geen druk van buitenaf, de tucht van de markt ontbreekt, er is amper toezicht en het ontbreekt aan adequate sturingsinformatie. Daardoor is er geen noodzaak om te transformeren. Bovendien ontbreken bij leidinggevenden en hun medewerkers de kennis en vaardigheid en de moed en het vertrouwen om te transformeren. Een en ander wordt naast deskresearch, onderbouwd door de enquêteresultaten van 105 corporaties en 15 diepte-interviews met directeur-bestuurders.

Directeur-bestuurders van de corporaties die wel willen veranderen, kunnen dat met succes doen. Zij kunnen hiervoor gebruikmaken van managementtheorieën die eenvoudig aanvullend op elkaar worden toegepast. Om de eigen positie te kunnen bepalen, is een organisatiecultuurvragenlijst, gebaseerd op die van Cameron & Quinn en Harrison & Handy, ontwikkeld en bij corporaties getest.

Begin jaren negentig zijn de omstandigheden voor corporaties drastisch veranderd. Financieel werd tussen het Rijk en corporaties afgerekend (brutering1) en de corporaties werden geacht verantwoordelijk te zijn voor de bedrijfsvoering en de bedrijfsstrategie. Sindsdien is het gemiddelde bezit per corporatie verdubbeld, de administratieve organisatie en de interne controle verbeterd, de klantgerichtheid toegenomen en is er meer aandacht gekomen voor het sociaal beheer in buurten en wijken. Maar er is ook - en vooral vanuit de rijksoverheid - sprake van een toenemende kritiek op het functioneren. Corporaties van hun kant kunnen die kritiek niet plaatsen en ervaren de kritiek over het algemeen als onterecht. Tot zover het beeld van de spelers. Voor de toeschouwer zijn corporaties gewoon (nonprofit) ondernemingen die net als alle andere organisaties functioneren in een veranderende omgeving. Daarbij is het niet interessant of die veranderingen in de omgeving rechtvaardig of terecht zijn, maar of ondernemingen daarop al dan niet adequaat reageren. Verzet en de eigen argumenten nog eens extra aanzetten is enkel uitstel van executie, want de organisatie die niet meegaat met zijn tijd, zal - vroeg of laat - verdwijnen. De vraag is vervolgens wat dan wel een goede reactie is. Hoe moet een onderneming omgaan met cruciale veranderingen. Welke reactie doet recht aan èn de veranderende omgeving èn aan de eigen inzichten en idealen van de onderneming. Het voorliggende onderzoek spitst zich toe op de reactie van corporaties op veranderingen in hun omgeving. De kritiek is dat ze onvoldoende meegaan met hun tijd en worden de voorstellen om daar verandering in aan te brengen steeds ingrijpender. Zo wordt - bijvoorbeeld door Coen Teulings, directeur CPB, in Apeldoorn tijdens zijn bijdrage aan de presentatie van de Aedex/IPD Vastgoedindex van woningcorporaties in Apeldoorn (Teulings 2007) - openlijk over het gebrek aan legitimiteit van het corporatiebezit gesproken en gesuggereerd dat of de verkoop van het woningbezit of het onder de verantwoordelijkheid van de politiek brengen, de situatie kan verbeteren. De boodschap is helder: zo niet verder !

Nieuwprijs € 74,-.