Als nieuw.
Charles de Gaulle werd in 2005 gekozen tot 'grootste Fransman aller tijden'. Hij wordt tegenwoordig inderdaad door vrijwel alle Fransen van links tot rechts bewonderd en zijn ideeën zijn algemeen aanvaard, maar dat is niet vanzelf gegaan.

Charles André Joseph Marie de Gaulle (Rijssel, 1890 – Colombey-les-Deux-Églises, 1970) was een Frans militair en politicus. Hij vocht tijdens de Eerste Wereldoorlog als officier in de Slag bij Verdun, was de leider van een Franse regering in ballingschap tijdens de Tweede Wereldoorlog en werd de eerste president van de door hem ontworpen Vijfde Republiek (1959-1969).
De Gaulle kwam uit een conservatief milieu waarin respect voor gezag en traditie vanzelfsprekend was, en opgeleid als beroepsmilitair had hij geleerd te gehoorzamen en bevelen uit te voeren. Toch is hij juist bekend geworden als 'de man die nee zei'. Hij zei nee in 1940 toen maarschalk Pétain zei dat Frankrijk de strijd moest staken en hij zei nee in 1963 tegen toetreding van Groot-Britannië tot de EEG.

Hij is de tweede zoon van zijn katholieke ouders en studeert aan een militaire school. In 1913 voegt hij zich bij een infanteriedivisie. Tijdens de Eerste Wereldoorlog is De Gaulle daarom al actief in het leger. Hij dient in het Franse leger als luitenant en vecht onder meer aan het front bij Verdun. Hij raakt hij in 1916 echter zwaargewond en wordt hij gevangen genomen door de Duitser. De Gaulle zou tijdens zijn gevangenschap maar liefst vijf keer tevergeefs geprobeerd hebben te ontsnappen.

Na de Eerste Wereldoorlog wordt De Gaulle bekend als militair tacticus. Tijdens zijn gevangenschap was De Gaulle al begonnen met schrijven. In 1934 publiceert hij een belangrijk artikel genaamd Vers l’armee de metier waarin hij beschrijft hoe het leger van de toekomst er volgens hem uit moet zien. Hij bepleit hierin onder meer de oprichting van een professioneel gemotoriseerd leger om een mogelijke inval vanuit Duitsland mee te kunnen afslaan.

Als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt is Charles de Gaulle brigade-generaal. Nadat Frankrijk zich heeft overgegeven aan de Duitsers, vlucht hij naar Londen. Vandaar roept hij zijn landgenoten via radio-uitzendingen op tot massaal verzet. Op 18 juni 1940 houdt De Gaulle een beroemd geworden toespraak via de radioservice van de BBC. Aanvankelijk wilde de Britse overheid de speech verbieden. Winston Churchill voorkwam dit echter.

Tijdens de oorlog wordt Charles de Gaulle leider van het Franse vrije leger en in 1943 wordt hij voorzitter van het comité van Nationale Bevrijding. Als Frankrijk gedeeltelijk is bevrijd door de geallieerden keert Charles de Gaulle terug naar Frankrijk. Op 14 juni 1944 komt hij in Frankrijk aan en in augustus van dat jaar komt hij aan het hoofd van Franse troepen Parijs binnen. Hier wordt hij als held begroet en vestigt hij zijn regering.
De geallieerden hadden aanvankelijk het idee het bevrijde Frankijk gedeeltelijk zelf te besturen. Charles de Gaulle krijgt echter veel steun voor zijn regering, onder meer van het binnenlands verzet. Zijn regering wordt dan ook al snel erkend door de geallieerden.

Na de oorlog treedt De Gaulle af als voorzitter van de regering (1946). Dit nadat hij constateert dat zijn geplande bestuurshervormingen niet in een nieuwe grondwet opgenomen zullen worden. Een jaar later, in 1947, sticht De Gaulle een nieuwe politieke partij: Rassemblement du Peuple Français (Groepering van het Franse Volk). In de beginperiode van deze partij werd er veel van deze partij verwacht. In ’53 heft De Gaulle de partij echter op en trekt hij zich terug uit de politiek.

De Gaulle keert echter terug. In 1958 verkeert Frankrijk in crisis na een militaire opstand in Algerije. Toen in Algerije een opstand was uitgebroken en in Frankrijk een burgeroorlog dreigde was volgens veel Fransen Charles de Gaulle de enige persoon die een einde kon maken aan de crisis. Zijn belangrijkste taak was om een Algerijnse oorlog de kop in te drukken. Hij wekte dan ook de indruk onder Franse burgers en militairen dit de doen, hij riep namelijk op het Forum-plein in Algiers: ‘Je vous ai compris’ (ik heb u begrepen). Jammer genoeg besefte hij daarna pas dat dit een haast onmogelijke klus zou worden voor Frankrijk, gewoon omdat vechten tegen 9 miljoen islamitische Algerijnen toch een beetje moeilijk is. In 1961 dreigden de Algerijnen met het vermoorden van vele belangrijke militairen en politici. Charles zelf ontsnapte ternauwernood aan deze moordpogingen.

De Gaulle wist de oorlog in Algerije te beëindigen en Frankrijk een nieuwe grondwet te geven. Er komt een einde aan de Vierde Republiek van Frankrijk en De Gaulle vormt een nieuwe regering. Hijzelf wordt de eerste president van de Vijfde Republiek en stelt een grondwet op waarin de macht van de president wordt vergroot. Als nieuwe president zet hij het proces in gang dat leidde tot zelfbeschikking voor Algiers. In 1962 wordt Algiers, tijdens de akkoorden van Evian, uiteindelijk onafhankelijk. Na deze oorlog wou hij dat Frankrijk weer het machtige land van vroeger zou worden dus besloot hij om de VS en het Verenigd koninkrijk steeds meer buiten te sluiten. Hij besloot dus ook om geen mannen naar Vietnam te sturen toen de VS in oorlog was.

Als politicus zijnde werd al snel duidelijk dat hij niet van de parlementaire democratie hield, die Frankrijk in die tijd had. Nee, Charles hield meer van het ‘sterk monarchaal regime’. Hij maakte om deze redenen in het verleden dan ook nog wel eens ruzie met de socialist Léon Blum. Ondanks al deze meningsverschillen lukte het hem toch in 1959 president te worden van de nieuwe vijfde Franse republiek.
Met zijn grote gestalte, zijn effectief bespelen van de media, zijn politiek tactisch vernuft van verdelen en heersen en vooral met zijn staatkundige visie was Charles de Gaulle in meer dan één opzicht een indrukwekkende figuur, die altijd streed voor het nationaal belang, zoals hij dat zag, en velen daarvan wist te overtuigen. Zijn autoritaire stijl, die hij evenwel nooit liet ontaarden in een dictatuur, is daarom lange tijd voor lief genomen.

Het was de Franse president Charles de Gaulle die op 14 januari 1963 eigenhandig de toetreding van Engeland tot de Europese Economische Gemeenschap (EEG) torpedeerde. Twee jaar eerder had Engeland, samen met Denemarken en Ierland, een aanvraag ingediend om lid te worden, naast Nederland, Frankrijk, Duitsland, Italië, België en Luxemburg. Op een geruchtmakende persconferentie liet De Gaulle weten dat hij Engeland nog niet rijp achtte voor toetreding. Op de achtergrond speelde de Franse angst voor Amerikaanse invloed in Europa, via het op de Verenigde Staten gerichte Groot-Brittannië. Het zou tot 1973 duren totdat Engeland lid werd.

De Gaulle zei nee tegen de federale Europapolitiek en de overheersende rol van de Amerikanen in de NAVO, omdat voor hem de soevereiniteit en onafhankelijkheid van Frankrijk boven alles gingen. De Gaulle wilde de Engelse en Amerikaanse invloed zoveel mogelijk beperken. In 1961 had hij daartoe ook het plan-Fouchet geïntroduceerd, dat moest leiden tot de Europese Politieke Unie (EPU). In dat plan was geen plaats voor supranationale elementen. De samenwerkende Europese landen moesten in zijn visie volledig autonoom blijven. De Gaulle wilde hiermee van West-Europa een politieke, militaire en economische sterke macht maken, naast Amerika en de Sovjet-Unie. Die unie zou de facto onder Parijse leiding staan, “want geen enkel land binnen de EEG was sterk genoeg om tegen Frankrijk in te gaan.”

Wat was precies de visie van De Gaulle op Europa? “Een Europa der Vaderlanden”, een uitdrukking van het Franse staatshoofd Charles de Gaulle (l'Europe des Patries), waarmee hij aangaf dat Europese samenwerking in zijn ogen nooit tot supranationaal gezag van Europese instellingen mag leiden. Dit citaat van De Gaulle zou afkomstig zijn toen hij uitlegde dat hij voorstander was van “L’Europe des patries” versus “La patrie de l’Europe”. Hoewel dit citaat wel ongeveer de opinie van De Gaulle weergeeft heeft hij het nooit precies zo gezegd,
Op 15 mei 1962 gaf hij daarover een persconferentie die destijds veel stof deed opwaaien. De historische context was dat in de jaren vijftig een gemeenschappelijke defensie unie was mislukt omdat in Europa voorstanders van Europese integratie (uiteindelijk leidend tot een federaal Europa) tegenover degenen stonden die een Europa van soevereine natiestaten wilden wat uiteindelijk zou uitmonden in een confederaal Europa waarin een aantal zaken (defensie, wetenschappelijk onderzoek, milieuwetgeving, terreurbestrijding etc.) gemeenschappelijk aangepakt werden, maar altijd op basis van vrijwillige deelname door soevereine lidstaten. Deze laatste positie was ook de positie van De Gaulle.
De Gaulle wilde daarvoor consultatieve organen op Europees niveau scheppen maar de tegenstand van Nederland en België deed dit mislukken. De Gaulle voelde niets voor een geïntegreerd Europa dat aan de leiband zou lopen van de VS; zijn Europa van vrije natiestaten zou onafhankelijk blijven en goede betrekkingen aanknopen met zowel de VS als de (toenmalige) USSR. Hij besloot tot de vlucht naar voren en hield dus op 15 mei 1962 zijn vermaarde persconferentie . Als gevolg van deze persconferentie zouden twee Franse ministers waaronder Maurice Schumann hun ontslag indienen, omdat zij zich niet konden vinden in het in hun ogen anti-Amerikaanse standpunt van De Gaulle, die zoals bekend in 1966 met Frankrijk uit de militaire organen van de NAVO zou stappen. Frankrijk zou tussen 1966 en 1996 geen deel uitmaken van de militaire organen van de NAVO; vanaf 1996 tot aan 3 april 2009 maakten de Fransen een voorbehoud met betrekking tot militair optreden. Sinds 4 april 2009 is Frankrijk na een besluit hiertoe van president Sarkozy weer volledig lid van de NAVO.

Na de opstand in Parijs en de bezettingen van mei 1968 was hij vermoeid en teleurgesteld en in 1969, een jaar voor zijn dood, trok hij zich terug uit de politiek.

Zijn invloed is in Frankrijk nog immer zeer groot; er is nog altijd wel een politieke partij die zich gaullistisch noemt. Belangrijker nog is dat hij op twee cruciale momenten, bij de Duitse inval in 1940 en bij de dekolonisatie van Algerije in 1962, een eigen weg insloeg, met enorme persoonlijke risico's en het uiteindelijk bij het juiste eind bleek te hebben: in het eerste geval behoedde hij het land voor totale capitulatie, in het tweede geval voor burgeroorlog. De grondwet van de Vijfde Republiek is zijn schepping, die hem met slechts marginale wijzigingen ruimschoots overleefd heeft en nog voor onbepaalde tijd mee lijkt te kunnen. De versterking van de uitvoerende macht ten koste van het parlement heeft geleid tot de beoogde vergroting van de politieke stabiliteit, terwijl de klassieke burgerrechten onaangetast zijn gebleven. De Gaulle heeft niet meer meegemaakt dat zijn politieke tegenstander François Mitterrand als president ook uit de voeten bleek te kunnen met een grondwet die hij ooit als een 'permanente staatsgreep' had omschreven.