De wijze waarop wij de werkelijkheid ervaren, afbeelden en onderzoeken heeft in de loop der tijden opvallende veranderingen ondergaan. In DENKSTIJLEN verdedigt filosoof-ethicus Hub Zwart de stelling dat zich in de cultuurgeschiedenis een beperkt aantal denkstijlen aftekent. Elke denkstijl vertrekt vanuit een geheel eigen grondovertuiging, een basale evidentie die tot uitdrukking komt in de wijze van waarnemen, denken en handelen. Gedurende een bepaalde periode manifesteert een denkstijl zich in zeer uiteenlopende cultuurdomeinen - wetenschap, filosofie, kunst, architectuur, religie, politiek, geneeskunde, economie, seksualiteit, ethiek- om uiteindelijk weer uit te doven.
In deze publicatie worden drie denkstijlen besproken: de apollinische, de magische en de faustische stijl. Na een periode van opkomst en bloei volgt een fase van verdringing, wat niet wegneemt dat denkstijlen de neiging hebben om bij tijd en wijle terug te keren. Aan het einde van zijn studie werpt de auteur de vraag op of zich Anno Nu een nieuwe denkstijl van ons heeft meester gemaakt.


Toon minder


Recensie(s)




In dit boek verdedigt de Nijmeegse filosoof Hub Zwart de stelling dat in onze cultuurgeschiedenis drie perioden zijn te onderscheiden, met elk een voor die periode typerende denkstijl. Hij noemt die stijlen resp. apollinisch, magisch en faustisch, wat ruwweg overeenkomt met Grieks-Romeins, joods-christelijk en modern wetenschappelijk. In navolging van J.H van den Berg, wiens 'metabletica' uitgaat van de gedachte dat breukvlakken in de geschiedenis zich tegelijkertijd en op analoge wijze manifesteren op de meest uiteenlopende deelgebieden van de cultuur, meent ook Zwart zijn drie denkstijlen overal terug te vinden. Als hem dat lijkt te lukken, komt dat voornamelijk door het gebruik van vage termen, gezochte voorbeelden en wollige metaforen. Hij heeft zich daarbij duidelijk laten inspireren door de barokke associatiedrift van Sloterdijks "Sferen". Maar tussen de strengheid van Van den Berg en de poetische denkkracht van Sloterdijk heeft Zwart weinig nieuw vlees en weinig nieuwe vis te bieden.

Dr. D.G. van der Steen