Om de lijn der Afscheiding is een lezenswaardig en lijvig boek van dr. Th.J.S. Staalduine over prof. dr. G.M. den Hartogh en de Vrijmaking van 1944. 
Prof. Den Hartogh (1899-1959) was van 1933 tot 1959 hoogleraar Kerkgeschiedenis en Kerkrecht aan de Theologische Hogeschool van de Gereformeerde Kerken te Kampen. Tegelijk met hem was prof.dr. K. Schilder benoemd. Rondom deze collega ontspon zich binnen enkele jaren een kerkstrijd die leidde tot een kerkscheuring: de Vrijmaking van 1944. Den Hartogh stond hierbij tegenover Schilder. Hij stelde zijn kennis en autoriteit op het terrein van het kerkrecht in dienst van de generale synode, die met Schilder en zijn geestverwanten in conflict was geraakt. Ook hun beroep op de traditie van de Afscheiding van 1834 bestreed Den Hartogh als kenner van de geschiedenis van de negentiende eeuw.
Het ging Den Hartogh om meer dan kerkrecht en kerkgeschiedenis. Vanuit een afgescheiden bevindelijke vroomheid bepleitte hij dat iedere gelovige ernst bleef maken met zelfonderzoek, of hij ook de gelovige was waarvoor de kerk hem hield. Hij vreesde dat dit zelfonderzoek in de kring van Schilder veronachtzaamd zou worden, omdat men veel nadruk legde op het reeds vanaf de geboorte behoren tot het verbond. 
Wat voor de latere vrijgemaakten slechts subjectivisme was, was voor Den Hartogh broodnodige spiritualiteit. In deze studie wordt Den Hartogh gevolgd in wat hij meemaakte, in dubbele zin: zowel wat hem overkwam, als waarin hij zelf handelend optrad. De geschiedenis van het schisma van 1944 komt, mede door het rijke archief dat Den Hartogh naliet, door deze biografische invalshoek op tot nog toe ongekende wijze tot leven.