Als echtgenote van de Legercommandant in het voormalig Nederlands Indië heb ik van nabij meegemaakt hoe het leger onder zeer moeilijke omstandigheden zijn plicht deed. De troepen uit Nederland, eerst de oorlogsvrijwilligers en later de dienstplichtgen, hebben ervoor gezorgd dat niet duizenden Indonesiërs en Europeanen in de chaotische jaren na de capitulatie van Japan zijn vermoord.

Het KNIL dat verzwakt en ziek uit de Japanse krijgsgevangenkampen kwam, was niet in staat voldoende bescherming te bieden. Voor de jonge mannen uit Nederland was het zeer zwaar. Ze moesten wennen aan de tropen, de hitte, de geluiden, het voedsel en vanzelfsprekend waren de omstandigheden in een door de oorlog geteisterd land primitief. Velen moesten heimwee hebben gehad naar thuis, maar ondanks alles deden zij hun plicht.

Dat dit grote leger dat bestond uit troepen van de KL, het KNIL en het Korps Mariniers uiteindelijk een politiek verslagen leger werd, kwam door de Nederlandse politiek en gebrek aan kennis van de mentaliteit van een Oosters volk. Ongeveer 6175 mannen verloren bij acties, ongelukken en ziekte het leven en zeer velen werden voor de rest van hun leven invalide, lichamelijk of geestelijk. Dit laatste komt bij het klimmen der jaren steeds vaker voor.

Tijdens mijn dagelijkse bezoeken aan zieken en gewonden in de hospitalen was ik telkens weer verbaasd over de moed en meestal opgewektheid van de mannen. Ze spraken weinig over de geleden ontberingen en pijn. Dat in Nederland zo weinig waardering en begrip is voor hetgeen door het leger in Indonesië is gepresteerd, doet steeds opnieuw pijn. De vaak zo negatieve berichten in de media, als er al eens over gesproken of geschreven wordt, wekt bij de veteranen woede en vertwijfeling op en bezorgt velen slapeloze nachten, ook bij de burgers uit Indië. Niemand zal beweren dat er nooit iets gebeurde dat niet door de beugel kon, ondanks voortdurende waarschuwingen van de legerleiding. Maar in welke oorlog gebeurt dat niet? Het leger heeft zijn taak vervuld in opdracht van de Nederlandse politici en toen de taak door de politieke besluiten moest worden beëindigd en de mannen naar Nederland terugkeerden, zijn ze door diezelfde politici in de steek gelaten, niet alleen de militairen uit Nederland doch ook die van het KNIL; deze laatsten zelfs nog meer.

Ik hoop dat het boek 'Orde en Vrede' zal bijdragen tot meer waardering en begrip voor onze Indië-veteranen. De duizenden nabestaanden en vrienden die elk jaar op 7 september te Roermond de mannen die niet terugkeerden herdenken (in 1996 ongeveer 16.000!) bewijzen dat wij hen uit het voormalig Nederlands Indië niet vergeten.

Soest, februari 1997, H.T. Spoor-Dijkema