Monika van Paemel - Celestien
(De gebenedijde moeders)
(Meulenhoff)
ISBN 902907308x
2e druk 2004
542 pp paperback
(zo goed als nieuw!)
Staat van het boek: 9.0

Een nieuwe roman van Monika van Paemel is een gebeurtenis in Vlaanderen: een golf van recensies, interviews en fotoreportages begeleiden de publicatie. De tactische spelletjes van de uitgeverij - in dit geval Meulenhoff - hebben daar veel mee te maken. Door het boek al in drukproef en ‘onder embargo’ aan de recensenten te bezorgen, stoot de uitgeverij het boek door naar de voorste rijen van de boeken die er echt toe doen. Maar het is natuurlijk niet enkel commercieel spel: ook de auteur zelf is verantwoordelijk voor die heisa. Momka van Paemel is sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw niet meer weg te denken uit het Nederlandstalige literaire landschap. Voor haar roman De vermaledijde vaders uit 1985 kreeg ze de Staatsprijs, ze was jarenlang voorzitter van de PEN-club, ze kreeg de titel van barones, ze is een strijdbare feministe en een ambitieuze vrouw. Dat neemt niet weg dat haar romans na De vermaledijde vaders zeer gemengd onthaald werden, vaak zelfs ronduit slechte kritieken te verduren kregen. De nieuwe roman van Van Paemel, Celestien, kan op extra veel belangstelling rekenen doordat hij een tandem vormt met Van Paemels twintig jaar oude succesroman De vermaledijde vaders. De ondertitel van Celestien luidt: ‘De gebenedijde moeders’, het is het eerste deel van een (nieuw) tweeluik. Chronologisch gaat het verhaal van Celestien vooraf aan dat van De vermaledijde vaders.
Van Paemel laat er van bij het begin geen twijfel over bestaan: Celestien is een genealogische roman. Aan het verhaal gaat immers een stamboom van de familie Van Puynbroeckx vooraf die het gemakkelijker moet maken om het verhaal te volgen. Helemaal onderaan rechts vinden we in die stamboom een anonieme ‘dochter’ terug die in het verhaal geen grote rol speelt en opvallend naamloos blijft. Die blinde vlek in deze familie Van Puynbroeckx is Monika van Paemel zelf, die hier in deze roman een gefictionaliseerde familiegeschiedenis heeft neergeschreven. Familiekronieken zijn een belangrijk genre binnen het Vlaamse proza, in alle mogelijke vormen en stijlen, denk maar aan Eric de Kuyper, Leo Pleysier, Walter van den Broeck, Hugo Claus. Rond de belangstelling voor de genealogie hangt ten onrechte een verdacht geurtje. Zo beweerde Vlaams minister-president Yves Leterme onlangs nog in de Gazet van Antwerpen: ‘Ik ben een rationele Vlaming, geen romantische stamboom-Vlaming die met vendels gaat zwaaien.’ Met vendels zwaaien doet ook Monika van Paemel niet, maar een stamboom-Vlaming is ze wel: telkens weer speelt in haar boeken haar afkomst, haar familiale voorgeschiedenis mee. Zoals we in Celestien kunnen lezen, is die familiale voorgeschiedenis niet vrij geweest van vendelzwaaierij. Het grootste conflict dat zich in de familie Van Puynbroeckx in de twintigste eeuw afspeelt, hangt samen met de Tweede Wereldoorlog. Twee van de vier kinderen van Augustijn en Madame - de hoofdrolspelers in het verhaal - kiezen voor de collaboratie, onder hen Bertje, vader van de naamloze ‘dochter’.
Beide wereldoorlogen zijn zeer prominent aanwezig in het boek en drukken hun stempel

Prijs €6,50