Péter Esterházy voert ons stroomafwaarts langs de Donau van de bron bij Donaueschingen via Ulm, Passau, Wenen, Bratislava, Boedapest en Novi Sad tot aan de monding van de rivier in de Zwarte Zee. En ondertussen vertelt hij over de beladen geschiedenis en de cultuur van Midden-Europa, waarvan deze rivier de slagader is. Zwaarwichtig wordt zijn verhaal echter nooit. Esterházy schrijft zonder valse sentimenten, caleidoscopisch als dat van pas komt, stiekem en openlijk citerend, en hij hanteert fictieve en surreële elementen evengoed als nuchtere feiten. Zijn toon is, zoals we die van hem gewend zijn, licht en ironisch, wat niet hetzelfde is als afstandelijk. Wat Esterházy te berde brengt is immers voor een groot deel ook persoonlijke geschiedenis. Neem het verhaal van de in moreel opzicht bedenkelijke bohémien Oom Roberto, met wie de nog jonge Esterházy lang geleden zijn eerste tocht langs de Donau heeft gemaakt. Deze oom verdwijnt op zeker moment om pas jaren later ineens vrij te komen uit een Oostenrijkse gevangenis waar hij heeft vastgezeten als oostblokspion. Of neem de figuren van de zeer liefdevol beschreven vader en een hele rij plastisch geportretteerde zonderlinge verwanten, herbergiers, kamerverhuursters, meisjes en vrouwen. Esterházy is er als geen andere schrijver in geslaagd zijn persoonlijke geschiedenis te verweven met het grote Europese geschiedverhaal.
Toon minder
Recensie(s)
Van de Hongaarse schrijver Esterhazy (1950) zijn wel eens een paar boeken vertaald maar ze zijn nauwelijks waargenomen, eenvoudige boeken, alleen een beetje onconventioneel; recent verscheen van hem een monumentale familiegeschiedenis: 'Harmonia caelestis' (nog niet vertaald). Dit boek over de Donau is van 1991 en reageert nog op het toen veel actuelere thema Midden-Europa, zoals zijn verhaal ook een commentaar is op de stroom aan Donau-literatuur, onder meer het bekende 'Danubio' ('Donau'*) van Magris. Drie reizen in een: de onvergetelijke reis van de dertienjarige in 1963 van de bron tot aan de Zwarte Zee, aan de hand van oom Roberto, het zwarte schaap van de familie, een bizarre man, even slordig als elegant, die na '63 voor twintig jaar in de gevangenis belandde; in 1989 deed de schrijver de reis min of meer over; en de derde reis vindt plaats op papier - daarin neemt het verslag romanachtige vormen aan. Een rijk boek, intrigerend, ook doordat veel lokaal en persoonlijk is, met als risico dat het de lezer ontgaat. Duidelijk is dat alles uiteindelijk om een stad draait, Boedapest, dat van vroeger maar ook de toekomstige stad. Paperback; kleine druk.