Focus van deze studie is het dilemma van de artistieke vrijheid versus de regels van de kunst. Het is een dilemma dat zich vooral aandiende toen kunstenaars nieuwe mogelijkheden zochten om uitdrukking te geven aan hun verbeeldingskracht en te imponeren met hun scheppend vermogen. En toen zij zich een zodanige reputatie wisten te verwerven dat zij aanspraak konden maken op de vrijheid die vereist was om die ambities te verwerkelijken. Die ontwikkeling voltrok zich tijdens de Renaissance, toen kunstenaars als Leonardo, Michelangelo, Rafael en Titiaan het kunstenaarschap in enkele decennia een status verschaften die voordien voor onmogelijk zou zijn gehouden. Maar juist de nieuwe aanspraken op artistieke vrijheid riepen de behoefte op toch ook de grenzen van die vrijheid te definiëren. In de kunstliteratuur werden criteria geformuleerd waaraan goede kunst volgens de auteurs moest voldoen en impliciet of expliciet werd duidelijk gemaakt waar de grenzen van de artistieke vrijheid lagen. Wanneer kunstenaars ‘te ver’ gingen lokte dat soms zeer heftige - reacties uit van deze auteurs. Het zijn die reacties, die getuigen van het spanningsveld tussen theorie en praktijk, tussen wat de schrijver over kunst verwacht en wat de kunstenaar doet, die in dit boek aan een nader onderzoek worden onderworpen. Het tijdvak dat bestudeerd wordt strekt zich uit van het midden van de zestiende tot het begin van de negentiende eeuw, toen het denken over artistieke vrijheid een nieuwe dimensie kreeg. Het in ogenschouw nemen van zo’n lange periode biedt de mogelijkheid patronen te herkennen in de vormen van kritiek die zich door de jaren heen aftekenen. Tegelijkertijd krijgen de veranderingen in de opvattingen over kunst en daarmee in de verwachtingen waaraan de kunstenaar moest voldoen tegen de achtergrond van deze continuïteit extra reliëf. Bij de bespreking van teksten uit de kunstliteratuur zijn steeds die teksten geselecteerd die betrekking hebben op specifieke kunstwerken of een bepaalde manier van werken. Dit op grond van de overtuiging van de auteur dat juist de bestudering van opvattingen en theorieën over kunst in relatie met de kunstpraktijk inzicht kan bieden in het denken over kunst en de wijze waarop naar kunst werd gekeken.