'Er ontstond toen een beweging, van mannen en van vrouwen, zoals men zich niet herinnert die ooit gezien te hebben: de eenvoudigste mensen werden werkelijk voortgedreven door de wens het Graf van Christus te aanbidden en de Heilige Plaatsen te bezoeken... Zij waren zo geestdriftig, zo vol vuur, dat alle wegen volstroomden; de Keltische soldaten waren vergezeld door een menigte ongewapenden, talrijker dan de korrels zand en de sterren, met palmtakken en kruisen op de schouders: mannen, vrouwen en kinderen die hun land achterlieten. Dit ziende zou men gezegd hebben dat het rivieren waren, samenvloeiend, overal vandaan... Het Keltische volk is trouwens heel onstuimig en hartstochtelijk; eenmaal op gang is het niet meer te stuiten.'

Hier is een vrouw aan het woord, Anna Comnena, dochter van keizer Alexius Comnenus. Een Byzantijnse prinses dus, die de eerste en meest volledige geschiedschrijfster blijkt te zijn van wat wij de Eerste Kruistocht (1095-1099) noemen. Een vrouw heeft als eerste deze grote schok beschreven die het Westen en het Nabije Oosten zo hevig in beroering bracht; en zij signaleert, al in de eerste zinnen van haar verhaal, de aanwezigheid van vrouwen. Deze aanwezigheid heeft nauwelijks aandacht gekregen van moderne historici; toch heeft zij een aanzienlijke en vaak essentiële plaats ingenomen. In de geschiedenis van de Kruistochten die, als onder een vergrootglas de maatschappij en de gewoonten van die tijd laat zien, lijkt ons een karakteristieke rol weggelegd voor de vrouw.