Boek over deze werf, die veel slepers, binnenvaartschepen en kleine zeeschepen maakte, met veel fotos en een mooie bouwlijst. Trefwoorden, sleepvaart, binnenvaart, scheepsbouw, scheepvaart.

Hoe oud de scheepsbouwnijverheid in ons dorp is weten we niet. Halverwege de 19e eeuw moet er in elk geval al sprake zijn geweest van de aanwezigheid van een ‘schuitenmakerswerf’ langs de Noord, ergens halverwege de Veersedijk.

We schrijven 1901 wanneer de heren K.L. Jonker en W. Stans hun ondernemingsgeest tonen. Ze richten dan een firma op die scheepsbouw en grofsmederij ten doel heeft. Beiden heren, afkomstig uit Slikkerveer, hadden daar op een scheepswerf de nodige werkervaring opgedaan.

In 1901 was juist een begin gemaakt met het aanleggen van de Veerweg, aanvankelijk nog als eenvoudig pad t.b.v. de aan te leggen aanlegsteiger voor de veerboten. Daarmee kwam ook langs de rivier, op de nieuwe Bospolder, een terrein beschikbaar. Hier besloten beide firmanten een scheepswerf te stichten, vlak naast de aanlegsteiger van de Fop Smitboten. Eerst moest er een haven worden aangelegd en een helling worden gebouwd. Toen dat eenmaal gereed was kon in 1902 de eerste opdracht worden uitgevoerd; het bouwen van een zgn. Rijnkast van 417 ton. Het bleek een verliesgevende opdracht te zijn. Datzelfde jaar leverde de jonge onderneming ook de eerste gashouder op. Hiermee werd gelukkig wel winst gemaakt. Het bedrijf had er voor gekozen om, naast scheepsbouw, ook gashouders te bouwen. Een gashouder is een grote voorraadtank waarin (licht-) gas – in een gasfabriek gewonnen uit steenkool – tijdelijk werd opgeslagen. Het gas werd voor de komst van elektriciteit en aardgas gebruikt voor verlichting, verwarming en om te koken. Veel gashouders zijn daarna nog gebouwd alvorens het bedrijf geheel overging op scheepsbouw en –reparatie.

Het ging goed met de jonge onderneming. Al spoedig gleed het ene schip na het andere van de helling. Ook het aantal werknemers groeide. Omstreeks 1925 gaf Jonker en Stans werkgelegenheid aan ca. 280 medewerkers. Het bedrijf was goed voor z’n werknemers. Er worden o.a. huizen voor hen gebouwd, zowel aan de Veerweg als aan de Onderdijk. De zgn. Hoogtwoningen aan de Onderdijk staan er nog en genieten tegenwoordig bescherming als monument.

In 1912 was er een grote brand op de werf, waardoor een deel van de bedrijfsbebouwing verloren ging.

Een hoogtepunt destijds voor Jonker en Stans zal ongetwijfeld het bedrijfsbezoek van koningin Wilhelmina zijn geweest op 23 oktober 1914.

Hoewel de scheepswerf steeds Jonker en Stans bleef heten had initiatiefnemer Jonker zich in 1922 uit het bedrijf teruggetrokken. De leiding kwam daarna geheel in handen van Stans, van wie drie generaties ‘aan het roer’ van het bedrijf hebben gestaan. Ambachters zeiden dan ook dat ze werkten bij ‘Stanze’. En dat zijn er in de loop der jaren heel veel geweest. Van oud-werknemers hoor je nogal eens dat er een hechte relatie was tussen de werkgever en de werknemers.

Het bedrijf ontwikkelde zich goed en mocht zich op een gegeven moment de grootste scheepswerf langs rivier de Noord noemen. Men specialiseerde zich in de bouw van sleepboten en binnenvaartschepen. Na de Tweede Wereldoorlog verschoof het werk vooral naar scheepsreparatie en de bouw van zeer gespecialiseerde schepen, zoals koelschepen, en kleine booreilanden. In totaal gleden er gedurende het bestaan van de werf zo’n 370 nieuwe schepen van de helling en werden er ruim 10.000 gerepareerd.

In de jaren zeventig ondervond het bedrijf ook de algehele malaise onder de scheepsbouw in ons land. Nederland kon de concurrentie niet meer aan ten opzichte van de zgn. lage lonen landen.

In 1985 moest het toen 84 jaar oude bedrijf faillissement aanvragen. De onderneming maakte een doorstart. Scheepswerf Alblas nam de nieuwbouwtak over. De reparatieafdeling ging verder onder de naam van scheepswerf ‘t Ambacht’.

In 2006 ging ook scheepswerf Alblas failliet.