Helsdingen, Willem Henri van, koloniaal ambtenaar (Ambon (Ned.-Indië) 4-3-1888 - 's-Gravenhage 3-11-1985). Zoon van Carel Christiaan van Helsdingen, onderwijzer, en SusannaHenriette Jellesma. Gehuwd op 5-10-1929 met Anna Maria Eerdmans.Uit dit huwelijk werden 2 zoons en 1 dochter geboren. Na haaroverlijden (19-2-1935) gehuwd op 20-1-1962 met Johanna PhilippinaBoelmans ter Spill. Uit dit huwelijk werden geen kinderengeboren.

Al zeer vroeg in zijn lange leven verloor Van Helsdingen, dejongste in een gezin van acht kinderen, zijn moeder. Hij werdvanaf zijn derde levensjaar door zijn grootmoeder in Nederlandopgevoed; de vader keerde terug naar Indië. Te Amersfoortbezocht hij de lagere school en de HBS. Hoewel hij nog hetstaatsexamen moest afleggen - waarvoor hij in 1907 zou slagen - liet Van Helsdingen zich reeds op achttienjarige leeftijd teLeiden als student inschrijven. Zijn rechtenstudie werd op 14februari 1912 met het doctoraal examen afgesloten, waarna op 19december 1912 een promotie (op stellingen) volgde. In hetvoetspoor van twee van zijn broers - de een bracht het totgouverneur van Soerakarta, de ander was lange jaren (1924- 1942) lid van de Volksraad als leider van de ChristelijkStaatkundige Partij (CSP) - besloot hij zijn carrière inIndië te maken. In 1914, nadat hij een aanvullendeIndologische studie te Leiden met goed gevolg had afgesloten,werd hij aangesteld bij de griffie van de Raad van Justitie teBatavia. In 1916 ging hij over naar het departement vanOnderwijs en Eredienst als commies-redacteur. Weer twee jaarlater volgde zijn benoeming tot referendaris bij de zojuist inhet leven geroepen Volksraad, en nog eens twee jaar daarna werdhij benoemd tot adjunct-secretaris bij dit Indischeprotoparlement.

Bij de Volksraad bleef Van Helsdingen van 1918 tot 1932werkzaam, vanaf 16 mei 1927 als secretaris; een tijdvak dattwee keer - in 1921/1922 en 1929/1930 - door Europees verlofonderbroken werd. Scherpzinnig en tactvol jurist die hij was,verwierf Van Helsdingen zich in deze jaren een grote kennis vanhet Indisch staatsrecht; dit maakte hem in de raciaal zogemêleerde kring van Volksraadleden tot een zeergewaardeerd medewerker. Toch moet het besluit vangouverneur-generaal jhr. B.C. de Jonge hem als outsider innovember 1932 te benoemen tot burgemeester van Soerabaja voorvelen een verrassing zijn geweest, omdat Van Helsdingen,gevormd in de ambtelijke bureaus, niet zonder meer voorbestemdleek om leiding te geven aan Indiës grootste havenstad.Een onverdeeld succes was zijn burgemeesterschap in diemoeilijke crisistijd niet; zo kwam hij in de Soerabajasegemeenteraad in botsing met het Indo-Europeesch Verbond. Zijnbenoeming tot voorzitter van de Volksraad bij KB van 18-5-1935(tot 19-4-1939) bracht Van Helsdingen ten slotte op de zeteldie een van zijn voorgangers (J. W. Meyer Ranneft) hem reeds in1932 had toegedacht. Laatdunkerder toonde zich de bekendejournalist H.C. Zentgraaff, die meende dat de geringheid van'het praatcollege in het Hertogspark' met een voorzitter alsVan Helsdingen alleen maar beter als zodanig tot haar rechtkwam. Nog in 1935 kwam de nieuwe voorzitter in aanvaring metgouverneur-generaal De Jonge, toen hij op uitvoering van eenVolksraadmotie aandrong waarin de heffing van een uitvoerrechtop aardolie werd voorgesteld. Het uitvoerrecht - een al dertigjaren slepende kwestie - is er overigens nooit gekomen. Eenandere kwestie die sterk de aandacht trok was de behandelingvan de petitie-Soetardjo in de Volksraadzitting van 1936,waarbij beoogd werd een conferentie van vertegenwoordigers vanNederland en Ned.-Indië bijeen te roepen om langs de wegder geleidelijke hervorming Ned.-Indië in de toekomstzelfstandigheid te verlenen binnen het Rijksverband. VanHelsdingen verklaarde zich een tegenstander. De petitie, dieaan het opperbestuur was gericht, werd door de Kroon formeelafgewezen.

Nadat Van Helsdingen in 1939 met pensioen was gegaan en zichin Nederland had gevestigd, ontpopte hij zich als publicistover allerlei Indische zaken. Zo gaf hij te zamen met H.Hoogenberk de bundel Daar werd wat groots verricht... Nederlandsch-Indië inde XXste eeuw(Amsterdam, 1941) uit, gevolgd door een Engelse vertaling Mission interrupted(Amsterdam [etc.], 1945), en in 1946 een vervolgbundel Hecht verbonden in lief en leed(Amsterdam [etc.], 1946). De titels van deze boeken gevenduidelijk aan hoe Van Helsdingen de verhoudingNederland-Indonesië zag. Politiek was hij in de eersteoorlogsjaren actief in de Christelijk-Historische Unie (CHU) enin De Nederlandsche Unie. Enkele maanden van het laatsteoorlogsjaar bracht hij door in het concentratiekampAmersfoort.

Op 30 augustus 1945 werd Van Helsdingen voorzitter van eendoor de minister van Overzeesche Gebiedsdelen, J.H.A. Logemann,ingestelde commissie die, ter voorbereiding van de in de redevan 7 december 1942 door koningin Wilhelmina aangekondigdeRijksconferentie, onderzoek moest doen naar de opvattingen inNederland omtrent de plaats van de overzeese gebiedsdelen inhet Koninkrijk; soortgelijke commissies gingen ook in Surinameen de Nederlandse Antillen aan het werk. Tegelijkertijd werdVan Helsdingen als raadadviseur aan het ministerie vanOverzeese Gebiedsdelen verbonden, een functie die hij pas opzeventigjarige leeftijd heeft neergelegd. Het verslag van decommissie bleek echter al bij de publikatie in het najaar van1946 (twee bundels bijlagen verschenen in 1947) achterhaalddoor de ontwikkeling van de gebeurtenissen in Indië. Nogeven leek het alsof Van Helsdingen zelf op de loop van diegebeurtenissen invloed zou kunnen uitoefenen, toenkabinetsformateur L.J.M. Beel hem in juni 1946 uitnodigde inhet nieuwe kabinet de plaats van Logemann in te nemen. VanHelsdingen, die eerder dat jaar uit de CHU was getreden, omdathij deze partij te behoudend achtte, ging echter op dit aanbodniet in; hij vreesde als politiek onafhankelijke figuur tegeïsoleerd te zullen staan.

Nadien had hij een belangrijk aandeel in de voorbereidingvan een nieuwe rechtsorde met 'de West'. Zo was hijplaatsvervangend voorzitter van de conferentieNederland-Suriname-Curaçao die in 1948 in Den Haag werdgehouden en tevens betrokken bij de Grondwetsherziening van datjaar als lid van de door minister-president Beel voorgezetenstaatscommissie. Ook nam hij deel aan de Ronde TafelConferentie met Indonesië. Vervolgens werd hij in 1951benoemd tot gemachtigde voor Nederland ten behoeve van eennieuwe conferentie met de beide Rijksdelen in de West. Aan dedaarop in 1952 bijeengeroepen conferentie die het in 1954afgekondigde Statuut voor het Koninkrijk opstelde, was VanHelsdingen wederom als adviseur verbonden. Zijn laatsteambtelijke jaren sleet hij met het schrijven van uitvoerigecommentaren op het Statuut en op de Staatsregelingen vanSuriname en de Nederlandse Antillen, regelingen op wiertotstandkoming en vormgeving hijzelf zo'n grote invloed haduitgeoefend. Zijn weloverwogen adviezen, die gepaard gingen aaneen aimabele manier van optreden, werden steeds op prijsgesteld.

A: Een collectie-Van Helsdingen is aanwezig op hetAlgemeen Rijksarchief te 's-Gravenhage.

P: Behalve de in de tekst vermelde geschriften: Colijn contra den Volksraad[Batavia, 1928]; Tien jaar Volksraad arbeid 1918-1928([Batavia], 1928): Tien jaar Volksraad arbeid 1928-1938(Batavia, 1938); De plaats van Nederlandsch-Indië in het Koninkrijk.Stemmen van overzee(Leiden, 1946. 2 dl.); Op weg naar een Nederlandsch-Indonesische Unie. Stemmen vanhier en ginds('s-Gravenhage, 1947; deel II alleen in gestencilde vorm); De eilandenregeling Nederlandse Antillen met toelichting['s-Gravenhage, 1951]; De Staatsregeling van de Nederlandse Antillen van 1955('s-Gravenhage, 1956); De Staatsregeling van Suriname van 1955('s-Gravenhage, 1956); Het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden('s-Gravenhage, 1957); 'De staatkundige ontwikkeling', in H.Baudet en I.J. Brugmans, Balans van beleid. Terugblik op de laatste halve eeuw vanNederlandsch-Indië(Assen, 1961) 187-207.

L: De Volksraad en de staatkundige ontwikkeling vanNederlands-Indië. Een bronnenpublikatie.Tweede Stuk 1927-1942. Bew. door S.L. van der Wal (Groningen,1965); Herinneringen van jhr.mr. B.C. de Jonge.Uitg. door S.L. van der Wal (Utrecht, 1968); B.H. Adam, in Nederlands Juristenblad60 (1985) 1401 - 1402.

C. Fasseur