WIE DE TIJD NEEMT om het prachtige buitengebied van Boxtel, Liempde en Lennisheuvel te verkennen, ziet ze overal staan. Majestueuze hoeven en boerderijen die duidelijk hun glorietijd ver achter zich hebben liggen. Boerderijen die hun oorspronkelijke functie nog steeds vervul- len en boerderijen die, met meer of minder historisch besef, omgebouwd zijn naar woonboerderijen. Historische en moderne boerderij-complexen. Boerderijen met een duidelijk zichtbaar verhaal en boerderijen waar dat veel minder waarneembaar is. Soms moet de historie van het pand zich nog ontwikkelen vanuit het heden. Soms ligt de historie vooral in het boerenerf,het bakhuis of de (Vlaamse) schuur. Vaak zijn het iconen van lang vervlogen tijden, waarin de agrarische sector het leven en het landschap in en rond Boxtel domineerde. Die tijd is geweest en komt niet terug, maar die tijd en het verhaal kunnen wij wel vast- leggen. En daar moeten we niet te lang mee wachten. Boerderijen bepalen al eeuwenlang voor een belangrijk deel ons landschap en ons erfgoed. Zonder boerderijen geen agrarische sector. Over onze eerste boerderijen uit bijvoorbeeld de Romeinse tijd weten we niet meer dan uit archeologische onderzoeken naar voren is gekomen. Over boerderijen uit de Middeleeuwen is al wat meer bekend, omdat hier soms nog gebinten van terug te vinden zijn in boerderijen van nu. Door bouwhistorisch onderzoek worden deze ontwikkelingen steeds duidelijker in beeld gebracht. Dit boek is daarop een waardevolle aanvulling. Goed bouwhout was schaars en duur (hout = goud) in voorgaande eeuwen. Daarom zijn veel gebinten eeuwenlang hergebruikt. Deze werden namelijk gemaakt van het relatief traag groeiende eikenhout. In veel boerderijen komen nog oude gebinten voor, die al veel generaties meegaan. Wellicht hebben deze gebinten soms op meerdere plekken gestaan, voordat ze op hun huidige plaats werden ge nstalleerd. In de gemeente Boxtel is een inhaalslag gemaakt in het onderzoek naar deze gebinten. Een flink aantal boerderijen is op ouderdom onderzocht door middel van dendrochronologisch onderzoek, bouwhistorisch onderzoek (naar telmerken etc.) en kennis van historische constructiemethoden. Ook de bewoners en eigenaars zijn niet vergeten. Hoe meer bekend wordt over de constructie van dergelijke boerderijen, hoe ontzagwekkender het geheel wordt. Een complex geheel van gebinten, verbindingen en poeren vormt het skelet van de boerde- rij. Zelfs de dakvorm draagt vaak bij aan de stabiliteit van de constructie. In deze publicatie is veel te lezen over de technische aspecten van de Brabantse boerderij. Het is goed dit inzicht te hebben, zodat we een boerderij op (cultuurhistorische) waarde kunnen schatten. Bouwhistorisch onderzoek geeft bovendien een waardevolle inkijk in de ontwikkeling van de boerderij van bijvoorbeeld de middeleeuwen tot nu. Wat heeft bijvoorbeeld het verstenen van de boerderijen betekend voor het grondplan en de constructie? In dit boek worden potentieel waardevolle boerderijen in het Boxtelse en Liempdse buitengebied en in de kom nader onderzocht. Het bouwhistorisch onderzoek concentreert zich voornamelijk op het hoofdgebouw, de boerderij zelf. Dat hoofd- gebouw was vanouds een hallehuis dat uit twee delen bestond, het woonhuis en de stal onder n dak. Later ontwikkelde het ge- bouw tot een langgevelboerderij met naast woonhuis en stal ook een schuurgedeelte. Het bouwhistorisch (voor)onderzoek is uitgevoerd door medewerkers van Stichting de Brabantse Boerderij (SdBB). Sommige boerderijen zijn nader onderzocht door middel van dendrochronologisch onderzoek. Behalve de bouwhistorische onderzoeksresultaten worden ook de genealogische achtergronden van de eigenaars en/of bewoners achterhaald. Ook zijn verhalen en gebeurtenissen die in en rond deze boerderij plaatsvonden opgetekend. Dit alles is gebeurd in een nauwe samenwerking met de Stichting K k Liemt en Heemkunde Boxtel. Van iedere boerderij is een gedegen beschrijving gemaakt en het totaal wordt samengebracht in deze publicatie. In de gemeente Boxtel staan op dit moment verschillende programma's in het middelpunt van de belangstelling, die laten zien dat erfgoed, leefbaarheid en economie/ toerisme &recreatie een perfecte combinatie kunnen vormen. Het programma "Kloppend hart van Het Groene Woud" binnen Landschappen van Allure is hiervan een mooi voorbeeld. Binnen dit programma krijgt agrarisch erfgoed dat bijna verloren gegaan is een nieuwe toekomst. Vaak op een andere historische locatie. Dit Boxtelse boerderijenboek kan hier zondermeer een belangrijke nieuwe impuls aan geven. Sowieso geldt dat kennis van hoe en waarom iets gemaakt is er toe leidt datje er anders naar gaat kijken. Zodat je er vervolgens zorgvuldiger en met meer respect mee om gaat. De gemeente Boxtel is een belangrijk document rijker. In dit boerderijenboek ligt een belangrijk deel van ons verleden, ons heden en dus ook onze toekomst. In het besef dat dit onderzoek een deel van onze identiteit vastlegt en extra betekenis geeft aan onze leefomgeving, werkt de gemeente Boxtel graag en uit volle overtuiging mee aan de totstandkoming ervan. Peter van de Wiel wethouder Erfgoed, Gemeente Boxtel