Combray = boek 1 van deel 1 De kant van Swann van de reeks Op zoek naar de verloren tijd.

In de vertaling van C.N. Lijsen.
In de mooie vormgeving van Wout Muller.

Proust schreef de monumentale zevendelige reeks Op zoek naar de verloren tijd.
Elk deel bestaat weer uit 1, 2 of 3 boeken.

Deel I De kant van Swann bestaat uit drie boeken:
I Combray
II Een liefde van Swann
III Plaatsnamen: de naam

Dit is boek I: Combray

In het 1e deel van deze roman kijkt Proust vooral terug op zijn kinderjaren, meer bepaald op de zomers die hij samen met zijn ouders doorbrengt in Combray. Proust wordt hier omringd door volwassenen: zijn ouders, grootouders, de twee zusters van zijn grootmoeder, een oudtante, tante Léonie, de keukenmeid Françoise, M. Swann die de familie regelmatig bezoekt en nog tal van personages uit Combray en omgeving.

Een aantal van deze personages worden uitvoerig belicht.
Voor de jonge Proust is zijn moeder het middelpunt van de wereld. Naar bed gestuurd worden, te moe ten inslapen zonder een nachtzoen van haar is zijn grootste kwelling, een marteling die hij jaren later tot in alle details beschrijft.

Een markante persoonlijkheid is tante Léonie die sedert de dood van haar echtgenoot eerst Combray, vervolgens haar huis in Combray, tenslotte haar kamer en op het laatst zelfs haar bed niet meer wil verlaten. Proust beschrijft haar als een vrouw 'die altijd in een tussen verdriet, fysieke aftakeling, ziekte, idee-fixe en vroomheid schommelende toestand onder de dekens lag' (pagina 92).

Een andere belangrijke persoonlijkheid voor het kind Proust is de keukenmeid Françoise. Terwijl de rest van de volwassenen eet, converseert, wandelt, bezoek ontvangt of op bezoek gaat, zorgt zij voor alle praktische dingen. Het leven zoals het in Combray geleid wordt, is alleen maar mogelijk dank zij het werkvermogen en het organisatietalent van Françoise.

M. Swann blijft een vrij mistige figuur. Omwille van zijn goede afkomst is hij een graag geziene gast bij de familie maar toch zijn de gevoelens dubbelzinnig. Swann trouwde 'verkeerd', de ouders van Proust wensen zijn vrouw niet te ontvangen.

Het is onmogelijk om in kort bestek een beeld te schetsen van de gedachtenwereld van Proust: zijn herinneringen aan Combray, de talrijke personages die hij er ontmoet, zijn herbeleven gedachten en gebeurtenissen uit een ver verleden.

De titel van dit boek, Een liefde van Swann, doet vermoeden dat het verhaal een aantal gebeurtenissen gaat belichten vanuit het standpunt van M. Swann. Dat is zeker niet het geval in het eerste deel van het boek. Proust verklaart de betekenis van de titel zelf:


' Want je kon in de omgeving van Combray twee 'kanten' op voor de wandelingen, en die lagen zo lijnrecht tegenover elkaar dat we niet eens door dezelfde deur weggingen als we de ene of de andere kant uit wilden gaan: de kant van Méséglise-la-Vineuse, die ook de kant van Swann werd genoemd, omdat je dan langs het landgoed van M. Swann kwam, en de kant van Guermantes.'
(pagina 184)

----

Marcel Proust
Combray
Eerste boek van deel 1 De kant van Swann
Uitgeverij: De Bezige Bij
Vertaling: C.N. Lijsen
Paperback
204 p.