Ideeën begint bijna twee miljoen jaar geleden met de uitvinding van de vuistbijl. De auteur gaat na in hoeverre sommige van de door ons gekoesterde begrippen reeds bestaan zouden hebben voordat de mens taal tot zijn beschikking had. Het boek vervolgt zijn verkenningstocht door de tijd: niet over de politiek, de veldslagen of de verdragen van koningen, generaals en premiers, maar over de totstandkoming van de belangrijkste ideeën, die ons onderscheiden van dieren. Watson stelt een onderzoek in naar de eerste talen, en naar de eerste woorden, de geboorte van de goden, het begin van kunst, en de vergaande intellectuele gevolgen van het gebruik van geld. Hij beschrijft de uitvinding van het schrift, de eerste noties van recht, en legt uit waarom offers en de ziel blijvende onderdelen zijn van de godsdiensten. Hij verhaalt hoe men anders ging denken over het begrip tijd, hoe cijfers bedacht werden en hoe wetenschap, geneeskunde, sociologie, economie en kapitalisme ontstonden. Hij laat zien hoe de ontdekking van de Nieuwe Wereld voor eeuwig de manier van denken wijzigde en waarom de Chinese creativiteit na de Middeleeuwen wegzakte.

In de loop van zijn imponerende betoog laat Watson zien hoe door de eeuwen heen de ideeën van schijnbaar onvergelijkbare filosofen, astronomen, religieuze leiders, biologen, uitvinders, dichters, juristen en talloze anderen met elkaar verbonden zijn. Aristoteles wedijvert met Aquino, Ptolemaeus met Photius, Beethoven met Strindberg, Jefferson met Freud.

Ideeën is een canon van het menselijk denken en daarmee een oorspronkelijk werk. Elk hoofdstuk is een boek op zich dat de belangrijkste ontwikkelingen en inzichten geeft over de betreffende periode; en al die verschillende hoofdstukken over culturen, godsdiensten, maatschappelijke en technische ontwikkelingen zijn in één samenhangende visie bijeengebracht.