Cambodja in de zwarte periode

Boek Cambodja, de periode 1975-1979 is een inktzwarte periode in de geschiedenis van Cambodja. Veel mensen weten wel dat de Rode Khmer onder leiding van Pol Pot verantwoordelijk was voor twee miljoen slachtoffers.  Die slachtoffers waren onder de eigen bevolking. Maar wat de meeste mensen niet weten is hoe de Rode Khmer aan de macht kwam en wie daarvoor verantwoordelijk waren. Wat bezielde de vreedzame boeddhistische dorpelingen om zich aan te sluiten bij deze meedogenloze beweging. Hoe kreeg Pol Pot zijn aanhangers zover dat ze aan het moorden sloegen. Van de Cambodjanen zelf krijg je dat soort informatie niet of nauwelijks te horen. Waarom is het tot op de dag van vandaag zo lastig voor deze mensen om over deze periode te praten, terwijl er toch veel van deze ervaringen te leren zou zijn.

Boek Cambodja van Hans Fettelaar


Hans Fettelaar woont al enige jaren in het prachtige Aziatische land en schreef een roman over dit onderwerp. Na 38 jaar gewerkt te hebben als softwarespecialist ging in 2017 het roer om. Onder invloed van een goede vriend bezocht hij Cambodja enkele keren om het te leren kennen. Tijdens deze reizen werd Hans verliefd op het land maar ook op een Cambodjaanse met de naam Vanna. Hoewel het niet gemakkelijk was om zijn zonen, familie en vrienden achter te laten trokken, maar in de wetenschap dat hij elk jaar wel een paar maanden zou kunnen terugkeren, besloot hij begin 2019 definitief Nederland te verlaten. Wat de beslissing gemakkelijker maakte was het enthousiasme van zijn beide zonen, die het als een kans zagen en zeker niet als een verlies.

Loslaten en de liefde achterna


Hij verkocht zijn huis, zijn auto en al zijn huisraad om zich uiteindelijk met twee koffers 12000 kilometer oostwaarts bij Vanna te voegen.
Hans en Vanna gingen op het platteland van Cambodja wonen in het geboortedorp van Vanna’s moeder. In het dorp, met de naam Melop, woonden ongeveer 500 mensen die zich hoofdzakelijk bezighielden met het telen van rijst op de velden rondom.


Boek Cambodja en blog door Hans


Hans is nogal nieuwsgierig van aard en vond het boeiend om met de dorpelingen te praten, al was de taal daarbij wel een handicap. Hij maakte kennis met diverse ceremonies, dorpsfeesten en bijzondere gewoontes en vond het leuk om daar verslag van te doen. Met behulp van Vanna en een leraar Engels vulde hij zijn kennis aan zodat er genoeg informatie beschikbaar kwam om er een blog over bij te houden.(www.hansincambodja.travel.blog). Al snel viel het hem op dat er overal over gepraat kon worden, maar niet over de gebeurtenissen tijdens het bewind van Pol Pot. Dan sloeg de sfeer vaak om en werd het gesprek afgebroken. Hans had tijdens zijn reizen door het land al veel plaatsen bezocht waar onmenselijke daden waren begaan maar besloot om nog meer onderzoek te doen op het internet. Hij vond op het internet getuigenverklaringen die hem een nog beter beeld gaven van de verschrikkingen die zich hadden afgespeeld tijdens deze zwarte periode.

Zoon van Hans en het Cambodja boek


Toen zijn jongste zoon hem bezocht en vanuit een studieopdracht een interview afnam van een van de overburen werd er veel duidelijk.  De leraar Engels  fungeerde als tolk en moest veel moeite doen om de buurman aan het praten te krijgen. Toen begreep Hans pas goed wat de reden was van het stilzwijgen over de Pol Pot tijd. De goede man bleek deel uitgemaakt te hebben van het Rode Khmer leger en had daarbij ook moorden gepleegd. Dat zijn geweten daarover nog lang niet gesust was bleek uit het feit dat hij gelijk aangaf dat wanneer hij destijds niet deed wat de legerleiding van hem verlangde, hij zelf geëxecuteerd zou worden. De wroeging was nog van zijn gezicht te lezen. Het werd steeds duidelijker dat de reden van het algehele stilzwijgen lag in het feit dat “daders” en slachtoffers hier in hetzelfde dorp woonden.

Cambodja na 1979

Nadat de Rode Khmer verdreven was in 1979 besloot de nieuwe premier Hun Sen om alleen de leiders van de Rode Khmer te vervolgen en aan alle “gewone” soldaten amnestie te verlenen. Het was een praktische maatregel omdat het ondoenlijk was om miljoenen landgenoten te vervolgen, ook al omdat deze mensen vaak zelf ook slachtoffer waren omdat ze onder enorme druk tot onmenselijke daden werden aangezet.

Blog van Hans

Hans schreef al wekelijks in zijn blog over het leven in het dorp.  Hij raakte door de informatie over de Rode Khmer tijd geïnspireerd om een roman te gaan schrijven over dit onderwerp. Hans deed nog wat meer internetonderzoek.  Hij ontdekte daarbij ook de reden waarom de gewone dorpelingen zich aansloten bij de Rode Khmer. Toen ze na verloop van tijd ontdekten dat deze beweging een wolf in schaapskleren bleek te zijn, was terugtrekken niet meer mogelijk. Dat werd als desertie beschouwd en bestraft met executie. Het boek is een roman geworden die gebaseerd is op een groot aantal getuigenverklaringen. Het verhaal is grotendeels fictief, maar de gewelddadigheden komen van verschillende getuigen en zijn dan ook niet verzonnen.

Vanna in het Cambodja boek

De verhaallijn van de vrouw Sao met haar dochter Vanna is op feiten gebaseerd. Sao is de moeder van Vanna, de Cambodjaanse vrouw van Hans. Het zijn ook de enige twee namen die bij echte, nog levende mensen horen. Omdat ook Sao en Vanna zich maar heel weinig zeggen te herinneren en veel moeite hebben om er over te praten, zijn de avonturen van dit duo tijdens hun reis door Hans bedacht.

Vanna, vrouw van Hans , in Cambodja boek

Vanna herinnert zich het leven in de landbouw coöperatie nauwelijks. Wel weet ze dat ze ’s morgens heel vroeg naar een kinderhuis werd gebracht. Ze werd daar ’s avonds heel laat weer werd afgehaald door haar moeder. Vanna heeft daar van haar vierde tot haar achtste jaar doorgebracht, waarbij ze veel moederliefde tekort is gekomen. Ze is tot op heden nog zeer bang voor onweer en kan daar compleet van in paniek raken. In de regentijd kan dat onweer genadeloos tekeer gaan.  In de periode dat ze in de coöperatie zat was er geen moeder die haar tijdens een dergelijke bui gerust kon stellen. Dat trauma is ze nooit te boven gekomen.