„Zonen van de paardenkop" is in zijn breed en wisselvallig verloop een sterk gecomponeerd verhaal. Een familieverhaal, in zekere zin, maar, geheel naar de trant van De Man-opzijn-best een uitbeelding van een mensentype, dat hij oproept uit een geslacht. Wederom speelt het verhaal zich hoofdzakelijk af in de kleine wereld van het Zuidhollandse polderland, een wereld welke voor De Man groot genoeg is. Zijn eigenlijke wereld is immers het mensenhart. De paardekop, over wiens zonen het vooral gaat, is Sebastiaan Lamoen, een stugge en hooghartige paardenhandelaar, die woont in Lopiker Kapel. Hij woont er, maar dat is ook al. Met zijn omgeving heeft hij nagenoeg geen relatie, die wil hij per se niet en het huwelijk, dat hij aangaat, betekent voor zijn vrouw grote eenzaamheid, of zoals De Man het kernachtig zegt: „ontaarde alleenigheid". Die zelfgenoegzaamheid wreekt zich aan zijn zonen, die, als de ouders gestorven zijn, opgroeien onder toezicht van een trouwe huishoudster. De zonen van den paardekop wassen op tot luie lummels, zonder zin voor werk of wonne. Ze geven zelfs niets meer om paarden, die futloze sullen. Het zijn op het eerste gezicht allerminst romanhelden. Maar De Man tekent zijn mensen ook niet beter dan ze zijn, hij tekent ze zoals ze, met hun opvoeding, wel moesten worden. Maar men moet lezen hoe De Man over hen schrijft, men voelt dat hij ze gemoedelijk door elkaar zou willen rammelen. Het tragikomisch talent van De Man is in deze episode in zijn element.

Hoe vergaat het nu die zonen van den paardekop? De toevallige komst van de daggeldersdochter Tonia Benschop brengt in hun heremietenleven een ware revolutie. Want met Tonia komt het echte leven weer zijn taak opnemen. Tonia's entree is hoogst toevallig, ze viel in het water en mocht zich bij de Lamoens drogen. Daarmee is ze er voorgoed.... Kunnen kan zoiets best, zeggen ze in Brabant, het levenslot zwenkt soms op een kleinigheid. Maar een minder knap schrijver dan De Man had over zon „trucje" zijn hals gebroken. Herman de Man echter spint op verrassende en overtuigende wijze de draden van het contact en al dra kan men zich de Lamoens niet meer voorstellen zonder Tonia. Dit meisje is katholiek en haar godsdienst gaat een beslissende rol spelen in de afwikkeling van het verhaal. Hoe, dat blijve den lezer voorbehouden, genoeg zij te vermelden, dat het boek eindigt met het uitzicht op de bekering van Bas Lamoen, den enig overgeblevene.