het verhaal begint in december 1851 met Sylvère Mouret (een bij Adelaïde inwonende kleinzoon, zoon van Ursula Macquart en daarmee broer van Francois Mouret, een van de hoofdpersonen van De verovering van Plassans) en van zijn Miette. Sylvère en Miette zijn twee jonge, verliefde, en de republiek een warm hart toedragende mensen. Het verhaal van dit stel, dat zich aansluit bij de republikeinen die zich tegen de staatsgreep van Napoleon (III) verzetten, is mooi en aangrijpend. Miette wordt door Zola enerzijds neergezet als een ware Marianne en anderzijds als een meisje dat vrouw wordt en zich niet alleen in de strijd wil verenigen met haar geliefde. Het komt over als een strijd van alle tijden. Mooi.

Sylvère is duidelijk een Macquart, een loot aan de stam van de vrijgevochten tak van de familie. Daarnaast komt in dit boek langzamerhand het verhaal van de andere tak, die der Rougons, die gezagsgetrouw lijken maar toch vooral uit zijn op eigen gewin, op gang.
Adelaïdes zoon Pierre Rougon weet op jonge leeftijd zijn halfbroer en -zus Antoine en Ursula Macquart als erfgenamen uit te schakelen en te trouwen met de op maatschappelijke vooruitgang gebrande Felicité Puech. Zij krijgen vijf kinderen, waarvan vooral de oudste zoon, Eugène, Felicité uiteindelijk behulpzaam blijkt te kunnen zijn bij haar strijd om zich een positie te veroveren in Plassans, het stadje waar de familie woont.

Want tot 1951 verlopen de zaken van Pierre Rougon met ups en – vooral – downs. Maar in dat jaar kan door de politieke ontwikkelingen een slag worden geslagen. Althans: als je op het goede paard wedt. Maar wie is het goede paard: de naar de macht grijpende Napoleon of de hem tegenstrevende republikeinen?

Het is prachtig hoe Zola de onzekerheid van de Rougons daarover schetst. De Rougons hebben op dit punt – heel anders dan Sylvère – geen overtuiging, behalve de overtuiging dat ze er zelf beter van moeten worden. Opportunist Pierre en zijn kompanen die er door Felicité (die stiekem de brieven heeft meegelezen die zoon Eugène uit Parijs aan zijn vader Pierre schrijft) op uit worden gestuurd om Plassans te redden uit de handen van de verliezende republikeinen, worden door Zola scherp neergezet.