Deze afscheidsbundel voor de Groningse hoogleraar M. G. Buist vertoont een wat tweeslachtig karakter. Afgezien van de drie bijdragen die hemzelf betreffen, een door W. R. H. Koops geschreven biografische schets, Buists afscheidscollege en zijn bibliografie, was het de bedoeling van de samenstellers een aantal studies te presenteren die zoals ze het zelf bescheiden noemen, een terreinverkenning vormen van een studiegebied met een veelomvattende thematiek. Het betreft de vraag naar de rol en plaats van het Noorden in de groei naar de Nederlandse nationale eenheid. Die natievorming kreeg vooral in de negentiende eeuw haar beslag maar het proces verliep ongelijkmatig. Lokale en regionale tradities en zelfopvattingen hielden soms lang stand en niet alleen in het Noorden. Het gaat dus in feite om de vraag naar het eigene en het nationale in de groei van het Nederlandse zelfbewustzijn. Dat was ook het onderwerp van een symposium dat ter gelegenheid van het afscheid van Buist onder de titel 'Nederland en het Noorden' werd georganiseerd, een titel die vervolgens de hele bundel heeft meegekregen. Juist daarin komt het tweeslachtige van deze publikatie naar voren. Ze bevat namelijk niet alleen de teksten van de voordrachten die A. Th. van Deursen, P. Th. F. M. Boekholt, J. J. Huizinga, P. Kooij en H. Wedman op dat symposium hebben gehouden, maar de samenstellers hebben ze aangevuld met studies van vrienden, collegae en leerlingen van Buist en