Dit proefschrift is het resultaat van een onverwacht gunstige samenloop van omstandigheden. Het idee om de geschiedenis van de Veluwse jonkers en hun politieke tegenstanders, de geërfden, te beschrijven is afkomstig van mijn leermeester aan de Rijksuniversiteit Utrecht, dr. Johan Aalbers. Hij was het die bij mij het enthousiasme wekte om onderzoek naar de landadel in de Republiek te gaan verrichten. De uitwerking van zijn ideeën is geheel anders verlopen dan hij zich had voorgesteld, maar ik had niet zonder zijn aanmoedigingen in het beginstadium van het onderzoek gekund.

De plotselinge benoeming van Jan Luiten van Zanden tot hoogleraar aan de Vrije Universiteit had een 'renversement des alliances' tot gevolg die zeer vruchtbaar bleek. De soepele samenwerking met een leeftijdgenoot en de grote vrijheid die hij mij gunde in de afbakening van mijn onderwerp hebben het onderzoek sterk gestimuleerd. Zijn doelgerichte kritiek zorgde ervoor dat mijn draf niet overging in galop. De derde cruciale factor was het gebaar van mijn ouders die in oktober 1986 de ondubbelzinnige toezegging deden dat zij mijn onderzoek financieel zouden steunen waar dat mogelijk was. Zonder hun steun zou de hele onderneming nooit van de grond zijn gekomen.

Ook het sociaal-historisch centrum in Limburg heeft in de kosten van het onderzoek bijgedragen, waarvoor hierbij dank. Verder kon ik rekenen op de medewerking van de personeelsleden van de vele bibliotheken en archieven die ik bezocht. In het bijzonder denk ik hierbij aan de Veluwse streekarchivarissen die bij hun aantreden direct werden geconfronteerd met mijn onmogelijke vragen. Zij hebben zich wel enige moeite moeten getroosten om onvermoede gegevens uit hun nog nauwelijks geïnventariseerde archieven boven water te halen. Zeer veel dank ben ik verschuldigd aan dr. Henk Roessingh die de door hem verzamelde gegevens over en zijn grote kennis van de Veluwse geschiedenis belangeloos ter beschikking stelde. Verder heeft Antoon Kragten, waarmee ik al jaren samenwerk, ook nu weer geheel vrijwillig het lastige computerwerk voor zijn rekening genomen. De heer Wartena uit Aalten voorzag de eerste drie hoofdstukken van commentaar. Ik hoop dat de verwerking van zijn aanmerkingen de helderheid van de tekst ten goede is gekomen. Hetzelfde geldt voor de kritische kanttekeningen van beide referenten, prof. G.J. Schutte en dr. Wantje Fritschy, bij de minder duidelijke delen van een eerdere versie van het manuscript.

Fredy en Bert van Biezen hebben het manuscript op 'floppy' gezet. Het leverde mij een hoop gemak op, maar ik vrees dat het geratel van de printer na de zoveelste herziening van de tekst nog nadreunt in hun oren. Vincent Boele tenslotte kwam als geroepen toen er problemen ontstonden over de vraag wie de grafische voorstellingen zou moeten tekenen. Hij bleek in staat de door mij gewenste kaarten en grafieken binnen enkele weken te leveren.

Tot slot spreek ik de hoop uit dat iedereen die op welke wijze dan ook aan de totstandkoming van dit boek heeft meegewerkt net zoveel genoegen aan het eindresultaat beleeft als ik aan mijn onderzoek. Dankzij alle medewerking heb ik het tracé door de Veluwse geschiedenis, dat hier en daar door lastig begaanbare velden gaat, niet als een marathon, maar, in de voetsporen van H.G. Haasloop Werner en O.G. Heldring, als een aangename wandeling kunnen afleggen.

Wibo Verstegen, april 1989