DE KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ - Band I: Herkomst en groei (tot 1963)

De algemeen gevoelde behoefte aan partijpolitieke vernieuwing direct na de Tweede Wereldoorlog maakte de terugkeer van een katholieke eenheidspartij enige tijd onzeker. Eind december 1945 kwam het niettemin tot de oprichting van de KVP. Hoewel zij bewust een katholieke partij wilde zijn, stond zij tevens open voor alle vooruitstrevende kiezers. Tot eind 19s8 vormde zij de kern van alle Brede-Basiskabinetten. Als geen andere partij heeft de KVP daarmee haar stempel gedrukt op de naoorlogse politiek in Nederland.

Dit eerste dele geeft eerst een ontwikkelingsschets van de RK. Staatspartij als erflaatster en behandelt vervolgens het ontstaan en de groei van de KVP. De auteur gaat uitvoerlg in op de geleidelijk groeiende kloof met de PvdA, sinds 1946 de vaste, door C.PM. Romme gewenste regeringspartner. In december 1958 kwam het tot een breuk in de rooms-rode coalitie. Enige jaren daarna trad een nieuwe generatie KVP'ers naar voren, aangevoerd door W.K.N. Schmeizer, om het politieke roer over te nemen. Ideologische lijnen en structurele verwikkelingen, alsmede maatschappelijke connecties en persoonlijke verhoudingen vormen de hoofdinhoud van deze partijgeschiedenis.

DE KATHOLIEKE VOLKSPARTIJ - Band II: Heroriëntatie en integratie (1963-1980)

De Katholieke Volkspartij heeft als geen andere partij haar stempel gedrukt op de naoorlogse politiek in Nederland. Tot eind 1958 vormde zij de kern van alle Brede-Basiskabinetten. Na het uiteenvallen van de rooms-rode coalitie ging in het begin van de jaren zestig een nieuwe generatie KvP'ers op zoek naar haar eigen grondslag en koers. Onder invloed van moderniseringstendensen was de maatschappij voortdurend in beweging, waardoor herbezinning steeds gewenst bleef. In 1967 sloeg de KVP onder leiding van fractievoorzitter W.K.N. Schmelzer en partijvoorzitter P.J.M. Aalherse de weg in naar verdere samenwerking met ARP en CHU. Na het besluit tot uiteindelijke integratie in het CDA was er vanaf 1973 sprake van een steeds manifester wordend terugtreden en een organisatorische afbouw van de eigen partij. Desondanks trachtte de KVP zich ook in de laatste jaren duidelijk op eigen wijze te profileren.

Net als in Band I over de geschiedenis tot 1963 staat ook in deze tweede band de geschiedenis van de partij als organisatie op de voorgrond, alsmede de personen die daarin de hoofdrol hebben gespeeld. Tegelijk wordt ook aandacht geschonken aan de positie die de KVP innam als regeringsverantwoordelijkheid dragende partij. Als vanouds balanceerde de partij zelf tussen haar meer progressieve en meer conservatieve vleugel, hetgeen correspondeerde met een ideologisch onderbouwde 'eigen weg' binnen de landspolitik.

J. A. Bornewasser (i 924) is emeritus-hoogleraar kerkgeschiedenis aan de Theologische Faculteit Tilburg. Naast biografische studies over onder anderen koning Willem I, koning Willem II en H.J.A.M. Schaepman verschenen van zijn hand publikaties over de Katholieke Leergangen en de Katholieke Hogeschool Tilburg.