BRABANTSE
LETTEREN
Dit boek wil verslag doen van een cuttureel emancipatieproces in Noord-Brabant zoats zich dat aftekent in letterkundige activiteiten van Brabanders en van anderen die over Noord-Brabantgeschreven hebben of erdoor ge pireerd zijn.
Direct na de Bataafs-Franse tijd was de nieuwe province Noord-Brabant literair gezien een ontwikkelingsgebied: weinig schrijvers, weinig lezers, weinig infrastructuur, in vergelijking met andere delen van Nederland en zeker het cultuurcentrum Holland. Onder degenen die in en over Noord-Brabant publiceerden was het aandeel van ‘vreemdelingen’ en ook dat van dominees relatief groot. Voor de meeste niet-Brabanders was Brabant aanvankelijk nog een ver land dat ze niet kenden. Naarmate er in de loop van de negentiende eeuw meer en beter onderwijs kwam en de katholieke kerk weer sterker georganiseerd was, kreeg het letterkundig leven meer en krachtiger impulsen en namen meer mensen de pen ter hand, onder wie opvallend veel priesters en onderwijzers.
Na de eeuwwisseling verdween in steeds hoger tempo het isolement van Brabant en werd het aantal actieve deelnemers aan de literatuur groter. De schrijvers ruilden de idyllische dorpsnovelle in voor meer realistisch proza, al of niet maatschappijkritisch. In de po e werd de geijkte retoriek ver-vangen door een meer persoonlijke toon. Ook zag men schrijvers en dichters opstaan die uit bezorgdheid voor verlies van oude waarden een ge aliseerd Brabantbeeld schiepen en uitdroegen.
De Tweede Wereldoorlog versnelde het proces van het opgaan van Brabant in een grotere wereld.met het paradoxale gevolg. dat toen de culturele en literaire emancipatie van dit gewest voltooid kon worden genoemd, het niet langer zinvol was de literatuur in Brabant afzonderlijk in beschouwing te nemen. Wel deed zich in de jaren zeventig nog iets opmerkelijks voor: de opkomst en bloei van het literaire caf waar gevestigde reputaties, maar even goed zondagsdichters en -schrijvers in een ongedwongen sfeer konden voordragen uit eigen werk. Dit heeft stimulerend gewerkt op de productie van gedichten, verhalen, toneetstukken en liedteksten in dialect.