Samenvatting
Prof.dr. Jan Bastiaans (1917-1997) was een van de meest invloedrijke psychiaters in naoorlogs Nederland. Hij was jarenlang hoofd van een universitaire kliniek, kreeg als enige in Nederland toestemming voor het gebruik van lsd en claimde grote therapeutische successen bij een bijzondere groep patiënten: de overlevenden van de concentratie- en vernietigingskampen. In Bastiaans en zijn soms levensgevaarlijke behandeling zagen zij een laatste redmiddel. Met een krachtige politieke lobby, emotionele chantage en zelfs persoonlijke bedreigingen streden Bastiaans en zijn aanhangers voor het behoud van zijn methode. Hoe kon ‘papa Bas’ zo’n succes hebben met zo’n omstreden methode? Aan de hand van portretten van patiënten en ontwikkelingen in wetenschap en samenleving schetst psycholoog Bram Enning in De oorlog van Bastiaans een ontluisterend beeld van de strijd van Bastiaans en zijn patiënten. Hij laat zien hoe verzetsstrijders op zoek waren naar de erkenning van hun verleden, hoe de roerige jaren zestig en het toenemend begrip voor slachtoffers het psychisch trauma inluidde, en hoe Bastiaans een ‘wetenschappelijke’ legitimatie gaf aan de morele verontwaardiging en het schuldgevoel over de oorlog. Hoeveel misstanden en ongelukken ook aan het licht kwamen, tegen de hechte band tussen behandelaar en oorlogsslachtoffers waren overheid, politici en collegapsychiaters lange tijd niet opgewassen. Totdat Bastiaans ook de steun van ‘zijn’ verzetsstrijders verloor.