- in andere culturen of verre werelddelen met elkaar overhoop liggen. Toch is het nog niet zo lang geleden dat dergelijke conflicten zich ook in ons eigen land afspeelden.
De gereformeerde synode van Assen sprak in 1926 het laatste woord over de uitleg van een passage in het bijbelboek Genesis. Was de slang die Eva tot de erfzonde verleidde een reptiel met een vleiend spraakvermogen? Of moest men het dier opvatten als een zinnebeeld van de duivel? Het ging hier om een heuse slang, oordeelde de synode, en wie een andere uitleg voorstond maakte zich schuldig aan Schriftaanranding. Deze uitspraak zou de bron worden van een kerkelijk conflict dat links en rechts in ons land oplaaide en jarenlang de gemoederen beheerste. Dit boek gaat over de ingrijpende gevolgen van Assen voor het Texelse vissersdorp Oosterend, ook wel bekend als het kleine Jeruzalem van het noorden. De later beroemd geworden dominee, J. J. Buskes, werd er ongewild het middelpunt van een felle geloofstwist. Een kerkscheuring was het gevolg en een kwart eeuw lang zouden twee gereformeerde kampen in vijandschap leven.

Schrijver en historicus Nico Dros (1956) schildert dit dorpsdrama in al zijn facetten aan de hand van verklaringen die betrokkenen eerder aflegden. Maar hij doet meer. Hij reconstrueert de geschiedenis van Oosterend sinds de Reformatie en laat zien dat er door de eeuwen heen, onder uiteenlopende noemers, een terugkerende strijd oplaaide tussen absolute en verlichte calvinisten, tussen rekkelijken en preciezen. De sprekende slang is een levendig boek over bijbeldrift, geloofsijver en andere protestantse hartstochten in een dorp. En het is een verhaal over het leed dat ontstaat wanneer gelovigen in zwijmelwijn gedrenkt raken.