Naar een pragmatisch paternalisme in de sociale sector
Jos van der Lans schreef tien jaar geleden samen met Paul Kuypers het geruchtmakende pamflet Naar een modern paternalisme. In Bemoeien werkt herneemt hij zijn pleidooi voor een meer outreachende manier van werken in de sociale hulpverlening.
Anders dan Naar een modern paternalisme richt Bemoeien werkt zich echter niet in de eerste plaats op de beleidsmakers maar op degenen die zo´n manier van werken in de dagelijkse praktijk gestalte moeten geven: de (aspirant) hulpverleners.
Onder invloed van schaalvergroting, efficiency-operaties en een toegenomen respect voor de privacy van mensen heeft de sociale hulpverlening zich de afgelopen decennia steeds meer teruggetrokken uit de leefwereld van hulpbehoevenden. Het huisbezoek verdween uit het repertoire van hulpverleners; mensen met een probleem moesten zich maar bij hen op kantoor vervoegen.
Langzamerhand beginnen de nadelige gevolgen van deze tendens voelbaar te worden. In de geïndividualiseerde en multiculturele samenleving komen steeds meer mensen pas met instituties in aanraking op het moment dat hun problemen al niet meer te keren zijn: als zij hun huis worden uitgezet of justitie anderszins moet ingrijpen.
In Bemoeien werkt stellen Jos van der Lans, Nies Medema en Marc Räkers dat het ook anders kan. Succesvolle initiatieven op het terrein van bemoeibemiddeling die de afgelopen jaren tegen de stroom in zijn ontwikkeld - zoals het Amsterdamse uitzettingspreventieproject De Vliegende Hollander - laten zien dat het loont om achter het bureau vandaan te komen en cliënten op straat of thuis op te zoeken. Vaak kunnen met relatief simpele, vroegtijdige ingrepen rampen worden voorkomen.
Bemoeien werkt bestaat uit drie delen. In het eerste, historische, deel laten de auteurs zien dat het tot ver in de twintigste eeuw eerder regel dan uitzondering was dat instituties zich bemoeiden met de leefwereld van mensen die op de een of andere manier in de problemen zaten. Pas aan het eind van de vorige eeuw werd een ëcultuur van afzijdigheid´ dominant.
Deel 2 behandelt vanuit het perspectief van de hulpverlener de praktijk en methode van het bemoeibemiddelen. Hier vindt men onder andere gevalsbeschrijvingen en handige tips, bijvoorbeeld: hoe leg je het eerste contact?
Deel 3 gaat in op de institutionele voorwaarden voor bemoeibemiddeling. Mag het eigenlijk wel? Hoe moet je bemoeibemiddeling organiseren om het voor alle betrokkenen tot een succes te maken?