Jorge Luis Borges - De onzichtbare roos -sonnetten -zeldzaam

Een van de invloedrijkste schrijvers van deze eeuw, de Argentijn Jorge Luis Borges (1899-1986), is zo'n kunstenaar wiens werk ondenkbaar zou zijn in een wereld die uitsluitend bij de dag leeft. Zijn literaire loopbaan was in wezen één doorlopende poging de geheimen van ons bestaan te ontcijferen. Wist Borges dit in zijn proza nog enigszins te camoufleren met zijn speelse pen en zijn vernuftig geconstrueerde verhalen, in zijn poëzie - het genre dat hij zijn leven lang bleef beoefenen - maakte hij zonder enige schroom de lezer deelgenoot van zijn nieuwsgierigheid naar mysteries van het leven.

Tot voor kort was het belangrijkste gedeelte van deze gedichten, Borges' gebonden poëzie, vrijwel ontoegankelijk voor de Nederlandstalige lezer. Terwijl het gros van zijn verhalen, essays en rijmloze gedichten jaren geleden al werd vertaald, had nog niemand een serieuze poging ondernomen een bloemlezing van zijn sonnetten te maken.

Daar is nu verandering in gekomen met de tweetalige bundel De onzichtbare roos, waarin 47 sonnetten en vier langere gedichten zijn opgenomen. Erik Coenen tekende voor de sprankelende vertaling. Hij spreekt in het voorwoord nadrukkelijk van 'hergedichten'. Van 'vertalen' kan volgens hem nauwelijks sprake zijn als het gaat om gebonden poëzie. Hij weet zich daarbij gesteund door Borges, die herhaaldelijk verklaarde dat een goede poëzievertaler zelf ook dichter moet zijn, omdat een geslaagde vertaling een op zichzelf staand gedicht wordt.

Wie De onzichtbare roos leest, is geneigd Coenen gelijk te geven. Hoewel hij aan handen en voeten was gebonden door de formele en inhoudelijke aspecten van Borges' poëzie, is Coenen er op indrukwekkende wijze in geslaagd een reeks volwaardige Nederlandse gedichten te scheppen. Slechts een enkele keer moest hij een concessie doen.

De gedichten in De onzichtbare roos zijn naar inhoudelijke samenhang gerangschikt en vormen een representatief beeld van Borges' poëzie. In het eerste sonnet, getiteld 'Wij weten niets', is de kernvraag van Borges' gedachtenwereld vervat: 'Wat voor een boog lanceerde deze pijl/ die ik ben? En welk zenit is de roos?'

Borges moet hebben geweten dat een bevredigend antwoord onmogelijk was. Het belette hem niet om steeds weer opnieuw de grenzen van het onkenbare te verkennen, wat een reeks prachtige gedichten opleverde vol lucide overpeinzingen en aantrekkelijke suggesties.

----

Jorge Luis Borges
De onzichtbare roos
Sonnetten
Uitgeverij: Aalders & Co.
Oplage 450 exemplaren, dit is nummer 46
Vertaling: Erik Coenen
1995
Paperback
136 p.