Ter gelegenheid van de viering van 75 jaar bevrijding van de overheersing door de Duitsers zou de Historische Kring D'Oude School een boek uitgeven en een fototentoonstelling organiseren. Dit was de burgemeester aangeboden ter gelegenheid van de dodenherdenking van 4 mei en de viering van de bevrijding op 5 mei. De coronacrisis versluierde deze viering en een deken van onvrijheid hing en hangt nu nog door het coronavirus boven Nederland. Alle publieke bijeenkomsten zijn daardoor in opdracht van het kabinet geannuleerd. Onze plannen moesten een andere invulling krijgen.

De fototentoonstelling zal naar verwachting in september of oktober worden georganiseerd, terwijl de uitgifte van het boek toch mogelijk bleek. Het heeft als titel meegekregen "Bevrijding en Vrijheid, Geef de verzetshelden een gezicht en de vrijheid een stem". Na 10 mei a.s. wordt u een exemplaar bezorgd. Tijdens de tentoonstelling zullen belangstellenden, zolang de voorraad strekt, ook een exemplaar van het boek kunnen ontvangen. Ook de scholen voor voortgezet onderwijs in onze gemeente zullen een aantal exemplaren ontvangen. De groepen 7 en 8 van de basisscholen van de gemeente De Bilt ontvangen eveneens het boek.

Waarom dit boek? Al 75 jaar is Nederland en ook De Bilt en Bilthoven bevrijd en het is al 62 jaar geleden, dat het verzetsherdenkingsmonument bij Jagtlust is onthuld. De kunstenaar Jaap Kaas kreeg de opdracht om het monument te ontwerpen, te realiseren en de namen van verzetshelden op de sokkel te beitelen. Tot heden was er aan deze mannen, die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid, geen afzonderlijke publicatie gewijd. Omdat iets dergelijks uitstekend past binnen onze doelstelling, hebben we op ons genomen daar voor te zorgen. Tevens werd de burgemeester verzocht om op de vier lege banden op het monument de namen te laten beitelen van 4 personen, die op een of andere wijze in relatie met het verzet in de Bilt en Bilthoven hun leven gaven voor onze vrijheid. Het verzoek was vergezeld van een degelijke onderbouwing. Op de website van Onlinemuseum zijn de onderzoeksrapporten in te zien. Dit verzoek is jammer genoeg niet gehonoreerd.

Het boek bestaat uit twee delen. In het eerste gedeelte worden de verzetshelden, wier namen op de sokkel van het herdenkingsmonument bij Jagtlust staan, een gezicht gegeven. (We zijn er niet in geslaagd, ondanks alle inspanning, een foto van Jo Vermaak te verkrijgen.) Vervolgens wordt beschreven wat bekend is over hun activiteiten tijdens de Tweede Wereldoorlog, de reden van hun arrestatie en hun overlijden. Dit geldt ook voor de personen, voor wie bij de burgemeester het verzoek was ingediend tot inscriptie van hun naam op de sokkel van het monument. In het tweede gedeelte wordt op verschillende manieren aandacht besteed aan "Geef de vrijheid een stem".

Het boek is opgedragen aan Kees Brinkhof en Betty Bausch-Polak. Kees en Betty zijn de enige en directe familieleden van de in het verzoek genoemde personen, die de onthulling van een inscriptie mee zouden kunnen beleven. Het bestuur van de historische vereniging en de betrokken vrijwilligers hebben dit graag willen realiseren uit erkentelijkheid voor hun naasten, die hun leven voor onze vrijheid hebben gegeven. Ook zij werden zeer teleurgesteld door de afwijzing van het verzoek van de Historische Kring tot inscriptie van de bedoelde namen. Dit gold voor de manier waarop en het argument waarmee het verzoek werd afgewezen. Zijn vader en haar man worden wel elk jaar herdacht op de plaats van de fusillade. Helaas niet in De Bilt/Bilthoven. In het boek wordt de plaats van de fusillade nader aangegeven. Deze publicatie zal een zwakke poging zijn tot waardering voor hun inzet.

Ter informatie: Kees Brinkhof is geboren op 5 juli 1944 te Utrecht, 9 maanden voor de fusillade op 5 april 1945 van zijn vader en de broer van zijn vader. Betty Bausch-Polak is geboren in het jaar 1919 binnen een joods gezin; gehuwd in 1939 met Philip(Flip) de Leeuw ( 1914-1944) en voor de tweede maal in 1961 met Dolf Bausch. Zij woont reeds lang in Israël. De wens van het bestuur van de Historische Kring D' Oude School is dat haar verzoek nog eens in overweging genomen zal worden. Wellicht gaat de zinsnede vanuit het boek: "t Hooge Nest" van Roxane van peren dan niet op: "een symbool van gerechtigheid is zo vreemd genoeg in zichzelf een symbool van onrechtvaardigheid geworden."

Paul Meuwese, voorzitter bestuur Historische Kring D' Oude School