Hoe hebben schrijvers, vroeger en nu, Vlaanderen ‘gezien’?
Spitant én diepgaand
Marcel Janssens
‘Het vette en het vrome’
Vlaanderen in de Europese literatuur
‘Vlaamse vrouwen zijn mooi, vriendelijk en beleefd, maar zo bazig,’ zegt Guicciardini, een 16 de -eeuwse Florentijn die in Antwerpen woonde.
‘Hermoso como un lienzo de Flandes,’ (zo mooi als een Vlaams schilderij) was in de zeventiende eeuw een Spaanse uitdrukking.
Gent was voor Alexandre Dumas ‘Le Manchester de la Belgique’ en voor Erasmus is ‘Brugge het Athene van de Nederlanden’.
‘Toen ik Parijs verliet, had ik een te grote hoed op van die pummel. Rubens is het enige soort heer dat België heeft kunnen voortbrengen, namelijk een in satijn geklede boerenkinkel,’ aldus Baudelaire.
Jeroen Brouwers taxeert de Vlaming als ‘zo naïef, naïef, dat men er deernis mee zou krijgen,’ en Paul van Vliet zingt uit volle borst: ‘Als ik weg wil zijn, ga ik naar Vlaanderen.’
Marcel Janssens stelde uit honderd en één bronnen het beeld samen dat Vlaanderen (en de Vlamingen) bij buitenlandse schrijvers oproept. Nu eens ziet de Vlaming zichzelf in een bolle lachspiegel, dan weer wordt hem een vleierig spiegeltje-aan-de-wand voorgehouden.
‘Het vette en het vrome’ is een bijzonder en bijwijlen grappig essay over honderden jaren beeldvorming van Vlaanderen.
M ARCEL J ANSSENS (Grembergen, 1932) is hoogleraar emeritus Nederlandse en Europese letterkunde aan de K.U.Leuven. Hij publiceerde bij Davidsfonds/Literair o.m. Met groter L. Van Couperus tot Claus en De L van lezen. Essays over hedendaagse literatuur . Voor De maat van drie kreeg hij de Driejaarlijkse Staatsprijs voor Kritiek en Essay