Voor en na de Tweede Wereldoorlog kwam de emigratie van tallozen
naar overzeese continenten op gang. Het leek de oplossing
voor allerlei problemen: het vooroorlogse politieke klimaat, de
naoorlogse economie en bevolkingsgroei, veranderde familieomstandigheden.
Emigreren in die tijd was meer dan je leven voortzetten in
een ander land. Het was een definitief afscheid van alles wat vertrouwd
was en moeite doen om het nieuwe zo snel mogelijk te omarmen.
Leeuwarden: In de nacht van 5 februari 1938 beviel Dieuwke van haar
eerste kind, een zoon. Ze overpeinsde dat hij voor haar het grote geluk
betekende en dat ze door hem voorgoed verbonden was met de
man waarmee ze trouwde. Ze miste een moeder, haar moeder die in
het kraambed was gestorven bij haar geboorte. Een Duitse verloskundige
nam die rol over en was zes jaar later ook bij de geboorte van haar
tweede kind, een dochter.
Berlijn: In de nacht van 9 op 10 november 1938, die de geschiedenis in
zou gaan als de Kristallnacht, werden in heel Duitsland door de nazi’s
de ruiten ingegooid van alle winkels en bedrijven waarvan Joden de
eigenaren waren. Goederen werden geplunderd, vernietigd, op straat
gesmeten. Synagogen in brand gestoken en gesloopt. Joodse scholen,
huizen, begraafplaatsen en ziekenhuizen moesten het ontgelden, mensen
werden achtervolgd en vermoord. Elses moeder ontfermde zich
over een Joodse familie die op de vlucht was voor de Gestapo.