Voor de 14-jarige Masha Gessen waren Ester de dissident en Ruzya de censor geen gegijzelden van de geschiedenis, maar simpelweg haar geliefde grootmoeders. Toen ze met haar ouders in 1981 vanuit de Sovjetunie emigreerde naar de Verenigde Staten,
dacht Masha dat ze haar oma’s nooit meer zou zien.
Maar tien jaar later kreeg Masha de mogelijkheid terug te keren naar Moskou, naar haar grootmoeders. In de jaren die volgden, wist ze een indringend portret te maken van beide vrouwen; ze vertelden haar hun schokkende verhalen over de oorlog, de holocaust en de terreur van Stalin. Beide vrouwen verloren hun geliefde tijdens de oorlog, waren joods onder een steeds antisemitischer wordend regime en wisten een carrière in stalinistisch Rusland op te bouwen. Maar ondanks de vele overeenkomsten maakten de twee hartsvriendinnen totaal verschillende keuzes in een tijd die onmogelijke eisen aan hen stelde.
Ester & Ruzya geeft een ontroerend tijdsbeeld over wereldschokkende gebeurtenissen en hoe deze mensen dwingen tot het sluiten van compromissen – het maken van de juiste keuze waar nauwelijks sprake van een keuze is. Deze memoires werpen een menselijk licht op een van de donkerste bladzijden van de twintigste eeuw.
‘Een prachtige vertelling van twee fascinerende Russisch-joodse vrouwen en hun pogingen de eindjes aan elkaar te knopen, een thuis te creëren, lief te hebben in een van de gruwelijkste periodes van de twintigste eeuw. Geweldig geschreven: kleurrijk, tragisch, vol humor en levenskracht.’ Simon Sebag Montefiore