Maurice Gilliams - Elias of het gevecht met de nachtegalen (Ex.1)
(Meulenhoff - Amsterdam)
5e druk 1961
157 pp pocket
(pp wat verkleurd, verder goed)
Staat van het boek: 7.0

Elias of het gevecht met de nachtegalen is door sommigen vergeleken met het proza van Rilke, door anderen met Le grand Meaulnes van Alain-Fournier of met de verhalen van de surrealisten, maar de roman onttrekt zich aan deze vergelijkingen door de volstrekt unieke wijze waarop Maurice Gilliams het onderbewuste, de jeugdherinnering, de droom en het poëtisch visioen tot uiting brengt.
Elias of het gevecht met de nachtegalen is geen roman in de gewone zin van het woord. Het verhaal brengt niet alleen een aantal personen tot leven, maar ontvouwt ook een levensvisie. Het is een zoektocht naar zelfkennis, in de lijn van 'À la recherche du temps perdu' van Marcel Proust, maar ook van Rainer Maria Rilke en het proza van Karel van de Woestijne. De jonge Elias wordt beheerst door een ziekelijke fantasie die hem ongeschikt maakt voor het ‘gewone’ leven. Hij leeft opgesloten in de wereld van ‘het kasteel’ en wil er uit ontsnappen via ‘de beek’, maar dat lukt hem niet. Die ruimtelijke tegenstelling staat symbool voor het dualisme waarin hij gevangen zit. Tegelijkertijd brengt de roman een milieuschets van de oude, Franstalige hogere bourgeoisie rond de eeuwwisseling, een uitstervende klasse die in een sociaal en geestelijk isolement leefde.
Met deze roman was Maurice Gilliams zijn tijd ver vooruit, maar hij sluit ook aan bij een traditie. Elias of het gevecht met de nachtegalen is autobiografisch herinneringsproza dat niet zozeer een verhaal vertelt als wel een weergave is van de innerlijke ervaringswereld van een introverte, overgevoelige jonge knaap, die een ‘gevecht’ levert met de bekoorlijke ‘nachtegalen’ van zijn eigen verbeelding.

Gilliams wijst het traditionele feitenrelaas af – hij noemde het ‘worstenvullerij’ – en vervangt dit door een verkenning van het ik. Centraal staat de vraag: ‘Wie ben ik?’
In Gilliams’ dagboeken kunnen we lezen: ‘Ik ben Elias’.

Prijs €3,-