Een satirische en nog altijd actuele beschrijving van onze samenleving met haar rangen en standen; een wirwar gedreven door hebzucht, hoogmoed, liefdeloosheid, domheid enz. Met tot slot de raad van de diep bewogen schrijver toch vooral de stilte in het eigen hart te zoeken, wil de mens de ware vrede binnengaan en zijn bestemming leren kennen. Comenius heeft deze twee boeken zó geschreven dat zij zonder meer in elkaar overlopen. Op de titelpagina licht hij ze aldus toe: Een heldere beschrijving hoe in deze wereld en al haar aangelegenheden niets heerst dan dwaling en verwarring, onzekerheid en nood, leugen en bedrog, angst en ellende, en ten laatste afkeer van alles en vertwijfeling; Maar hoe hij, die zich met God de Heer alleen in de woonstede zijns harten binnensluit, zelf tot ware en volle vrede des gemoeds en tot blijdschap komt. Het eerste deel, een pelgrimage door onze dialectiek, is levendig geschreven, niets verbloemend en toch doortrokken met een fijne humor. Het tweede deel, dat de thuiskomst tekent, ontroert en maakt tevens ontzaglijk blij!\nRecensie(s)\nIn dit hoofdwerk van de Tsjechische geleerde, humanist en theoloog (1592-1670) worden alle beroepen en standen in onze maatschappij beschreven en de voosheid ervan aangetoond. Dit zo fris en vol humor (en mededogen) dat het boek uit 1631 zich ook nu nog vlot laat lezen. Bovendien ziet men duidelijk dat er in diepste wezen nog niets veranderd is. Maar de schrijver laat ons niet in het ongewisse, hij geeft de enig mogelijke oplossing van alle problemen aan: keer in in uw eigen wezen en ontmoet het Licht, de Christus die in u woont. De beschrijving van 's schrijvers eigen ervaring dienaangaande, in \"het Paradijs des harten\" is ontroerend zuiver en vertoostend. Terecht Comenius' meesterwerk genoemd, is dit boek ook in onze dagen een betrouwbare wegwijzer voor de zoekende mens. De oorspronkelijke Nederlandse uitgave van 1925 is in stilistische zin gemoderniseerd, waarbij ook de thans geldende spellingsregels zijn toegepast.\n(NBD|Biblion recensie, B. Klijnveld)