Het bewogen leven van de arts dr. L.J.A. Schoonheyt in het voormalige Nederlandsch-Indië, Nieuw-Guinea, Suriname en Nederland

Tussen 1948 en 1962 maakte ik een aantal reizen door het toenmalige Nederlands-Nieuw-Guinea en het was in laatstgenoemd jaar dat ik een bezoek bracht aan het interneringskamp voor Indonesische infiltranten te Tanah-Merah in Boven-Digoel. Hierin hadden zich van 1927 tot 1947 Indonesische politieke geïnterneerden bevonden.

Op het kantoor van het HPB (Hoofd Plaatselijk Bestuur) van Tanah-Merah, controleur T. M. A. Fenoy - bij wie ik logeerde -, vond ik in het archief van de zogeheten 'Hel van Boven-Digoel' een aantal interessante documenten, betrekking hebbend op de periode dat zich daar de Indonesische vrijheidsstrijders bevonden hadden. Ik vond nog iets dat mijn belangstelling opwekte: een oud, uit de band hangend boek, getiteld Boven-Digoel, geschreven door L. J. A. Schoonheyt, arts, en verschenen in 1936 in Batavia. Het gaf een beschrijving van het land en de autochtone bevolking van dit deel van Nieuw-Guinea in het algemeen en van het werk van de auteur als gouvernementsarts van de deportatiekolonie in het bijzonder. Een merkwaardig boek, duidelijk gekenmerkt door de opvattingen van een typische kolonialist, ondanks het feit dat deze op milde toon over de gevangengezette Indonesiërs schreef. Dat ze zich daar bevonden, beschouwde hij echter als een helaas onvermijdelijke zaak.

Ik informeerde bij het HPB of hij me soms iets meer over deze arts kon vertellen, maar hij moest me het antwoord schuldig blijven. Terug in Nederland schreef ik voor een aantal dagbladen, waaronder de Haagsche Courant, een reportage over mijn ervaringen in Boven-Digoel, waarin ik en passant de naam van Schoonheyt als de auteur van het door mij gevonden boek noemde.

Anthony van Kampen, 1977