De redactie van het Jaarboek van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie heeft met ingang van het elfde deel gekozen voor een geheel vernieuwde formule. Zowel het uiterlijk als de inhoud van het jaarboek zijn gewijzigd. Gestreefd is naar een duidelijker thematische samenhang; bovendien is het perspectief uitgebreid van de Tweede Wereldoorlog tot de jaren daarna, waardoor het mogelijk is meer inzicht te verwerven in de aard en betekenis van de diepgaande maatschappelijke veranderingen in Nederland in de periode vanaf 1945.Thema van dit jaarboek is de ontwikkelingsgeschiedenis van de sociale en culturele wetenschappen in hun confrontatie met het nationaal-socialisme en andere ‘volkse’ ideologieën. De auteurs gaan na of het mogelijk is een nationaal-socialistische of ‘volkse’ beoefening in de sociale en culturele wetenschappen af te bakenen van een ‘zuivere’ wetenschap, en onderzoeken of een zogenaamde ‘foute’ wetenschapspraktijk niet veeleer terug te voeren is op bredere maatschappelijke en politieke constellaties waarbinnen de betrokken wetenschappers zich bewogen. Vanuit verschillende disciplines wordt gekeken naar de betekenis van het denken in termen van volk, ras en andere essentialistische categorieën voor de sociale en culturele wetenschappen. De problematiek van dit jaarboek is uiterst relevant voor onze huidige politieke en wetenschappelijke cultuur. Het attendeert ons immers op de manier waarop politiek en wetenschap diepgaand zijn beïnvloed door het denken over cultuurverschillen en etniciteit.