De meeste mensen zullen archieven niet snel in verband brengen met oorlog maar eerder met stof, oude folianten en mannen van middelbare leeftijd of erger.

Hier zit een kern van waarheid in, maar er zijn uitzonderingen op de regel. Meer dan honderd jaar geleden, tussen 1889 en 1901, heeft zich een conflict tussen de gemeente Roermond en de rijksoverheid voorgedaan dat zijn weerga niet kent en dat bekend geworden is als de Roermondse archievenoorlog (ook bekend als de Roermondse archievenkwestie).

Wat was het geval? Roermond heeft eeuwenlang gefungeerd als hoofdstad van het Overkwartier van het hertogdom Gelre. De archieven van het Overkwartier, zoals die van de Staten van Gelre en de Gelderse Rekenkamer, lagen in het Roermondse stadhuis, dat fungeerde als Rijksarchief in Limburg. In 1889 vaardigde Den Haag een oekaze uit waarin bevolen werd het Roermondse Rijksarchief op te heffen en de archieven over te brengen naar het Rijksarchief in Maastricht. Immers, in andere provincies was ook maar één Rijksarchief en wel in de provinciehoofdstad. Besloten werd de archieven van het Gelderse Overkwartier naar Maastricht te transporteren. Roermondse bestuurders verzetten zich hevig hiertegen. Toen de rijksarchivaris Flament uit Maastricht de archieven kwam inspecteren, werd hij door te hoop gelopen Roermondenaren tegengehouden. Toen het hem uiteindelijk gelukt was het stadhuis te betreden, deed de stokoude gemeentesecretaris Beltjens er alles aan om Flament te beletten de archiefkluis te betreden en hem verder het leven zo zuur mogelijk te maken. Dat lukte hem aardig, want Beltjens was de enige die een sleutel van de archiefkluis had. Toch werden in 1894 de eerste archieven onder politiebegeleiding ingeladen. Ze werden echter nog niet naar Maastricht gereden maar bleven verzegeld achter. In mei 1895 bezochten koningin-regentes Emma en koningin Wilhelmina per trein Limburg. Als straf voor de Roermondse opstelling in deze archievenoorlog passeerde de trein Roermond zonder te stoppen; alleen de stationschef mocht zich toen op het perron bevinden. Pas in 1901 werden de laatste stukken naar het Rijksarchief in Maastricht overgebracht.Meer dan honderd jaar later blijkt echter dat er indertijd te veel is meegenomen en naar Maastricht is gebracht. Zo zal het belangwekkende archief van de Munsterabdij te gelegener tijd naar Roermond moeten worden teruggebracht. De vrees bestaat echter dat er, meer dan een eeuw na dato, een tweede archievenoorlog nodig is om genoemd archief naar de moederschoot te laten terugkeren.