In de prachtige Privé-domein verschenen 8 delen van Paul Léautaud. Een prachtige serie van een van de meest kleurrijke schrijvers uit de Franse literatuur.

Paul Léautaud schreef zijn eerste regels op 3 november 1893, zeer onder de indruk van het autobiografische werk van een toen juist door hem ontdekte Stendhal. De laatste notitie dateert van 17 februari 1956, vijf dagen voor zijn dood: hij heeft het dan over een nieuw, door hem zelf ontworpen dieet dat hem van zijn ingewandsstoornissen af zal helpen en over de kwaliteit van de koffie die men hem in het verzorgingstehuis serveert: volgens hem niet meer dan een soort afwaswater. Deze opmerkingen waarmee hij van het verachte mensdom afscheid neemt zijn tekenend voor de humeurige toon en de zelden in ten hemel opstijgende lyriek of mystiek vervallende inhoud van het Journal.

Zijn de eerste teksten nog slechts herinneringen, evocaties en fragmenten met het oog op eventueel later te schrijven werken, vanaf, 1903, wanneer er sprake is van een echt dagboek en het schrijven van onder andere Le Petit Ami hem volledig uit de droom heeft geholpen wat zijn vermogens betreft iets uit eigen fantasie op te roepen, zal hij het nachtelijk geschrijf steeds bewuster gaan hanteren als een 'dédoublement', het ophalen van het die dag meegemaakte en het er zich op revancheren, waarover hij opmerkt dat het beschrijven ervan hem intenser genoegen verschaft dan het beleven.

Wanneer hij als redactiesecretaris bij de uitgeverij Mercure de France wordt aangesteld, en als zodanig verkeert in de toonaangevende literaire kringen van zijn tijd, krijgt het journal er een dimensie bij: naast de voortdurende introspectie, de 'monologue intérieur', ziet hij de onvermoede mogelijkheid om als een tweede Saint-Simon of Chamfort het letterkundige volkje om zich heen met behulp van opgevangen anekdotes, geruchten, gerommel in prullenbakken en laden en vooral eigen meedogenloze en uiterst subjectieve observatie te portretteren.

Als zodanig is het werk van Léautaud van onschatbare waarde, al zal men zowel vanwege de goedgelovigheid als de humeurigheid van de auteur de nodige reserve in acht dienen te nemen; toch zal het vooral de tijd trotseren als nietsontziend zelfportret: het mogen volgen van een middelmatig maar doordacht en steeds weer herkauwd bestaan, beschreven in een heldere, droge stijl en van dag tot dag verschillende stemming, is niet alleen in hoge mate boeiend, maar ook uiterst aandoenlijk.

Bij zijn dood was het werk van Léautaud uitgegroeid tot een vrijwel onhanteerbare massa papier: zijn de eerste fragmenten geschreven op losse blaadjes, in tweeën gevouwen tot een soort schoolschriftjes van vierentwintig pagina's, maar later weer doormidden gesneden om van de lege rechterkanten alsnog gebruik te kunnen maken, later, vooral in de oorlog toen het papier schaars werd, vooral op stukken pakpapier, enveloppen en kruidenierszakken, waarbij hij bovendien de gewoonte had fragmenten die in zijn ogen van enig belang waren, zonder op enige chronologie te letten, aan elkaar te plakken tot stroken van soms anderhalve meter lengte. De publicatie, door zijn vriendin Marie Dormoy manmoedig bij de Mercure de France ondernomen, en na de eerste drie delen postuum verschijnend, zwol enigszins onvoorzien aan tot negentien delen van elk gemiddeld vierhonderd pagina's, wat zeker niet alles geweest zal zijn gezien de vraatlust van zijn talrijke katten en honden en het door hem persoonlijk in de tuin opgestookte werk.